به گزارش نافع، اينكه اين كار انجام شد يا نه و يا چقدر موفق بود مقوله بحث نگارنده نيست. آنچه در اين مبحث حايز اهميت است اين نكته است كه اي كاش امروز كه مناسبتي براي توجه به معلولان است يكي از متوليان امور در گردشگري براي حس كردن حال اين افراد جامعه بر روي ويلچر بنشيند و راهي يك موزه يا هتل و حتي رستوران شهر شود.

كدام يك استانداردسازي شده است و كدام يك نيازمند استانداردسازي است. آيا در سال حتي يك روز براي معلولان برنامه متناسب با شرايطشان در حوزه گردشگري ديده مي‌شود. امروز 12 آذر ماه روز جهاني معلولان است.

 آمار معلولان سالانه رو به افزايش مي‌رود

بر اساس آمارهای موجود بين 5 تا 10 درصد مردمان كشورهاي جهان و از جمله ايران، دچار يكي از انواع معلوليت‌هاي جسمي يا ذهني هستند. به گفته يك مقام سازمان بهزيستي سالانه 10 هزار نفر به معلولان تهراني و حدود 60 هزار نفر به كل معلولان كشور اضافه مي‌شود. بر اساس سرشماري سال 1385 تعداد كساني كه در ايران به دليل نارسايي‌هاي ذهني، جسمي و حسي، معلول به شمار مي‌روند، حدود یک میلیون و 570 هزار نفر بوده ‌است. اين آمار اما از سوي نهادهاي متولي معلولان در همان زمان هم مورد تأييد نبود و همچنان هم نیست.

با توجه به افزايش 6 یا 7 ميليوني جمعيت كشور در 7 سال گذشته حتي با فرض پذيرش همين آمار هم بايد گفت كه هم اكنون به طور رسمي 2 ميليون نفر در كشور دچار معلوليت‌هاي جدي هستند. گردشگری معلولان و پرداختن به آن در ایران، در نگاه اول با توجه به آنکه بسیاری از زیرساخت‌های اولیه برای گردشگری به صورت کلی هنوز فراهم نیامده، شاید بی‌مورد به نظر بیاید. اما واقعیت این است که این دو پروژه‌ در امتداد هم نیستند و اگر اراده‌ای بر رونق گردشگری در ایران به طور کلی وجود دارد، این رونق باید به صورت موازی در گردشگری معلولان هم رخ داده و به صورت همزمان پیش برود. نمی‌توان و نباید در انتظار تکمیل پروژه‌های گردشگری نشست و بعد از فراغت از آن، به بحث گردشگری معلولان پرداخت.

  توريسم براي همه!

در سايت‌هاي متعدد جهاني در حوزه توريسم عنوان شده است، بررسي‌هاي انجام شده از سوي يکي از مؤسسات آکادميک انگلستان تخمين زده است که حدود  27 درصد از کل جمعيت اتحاديه اروپا از طرح ويژه «توريسم براي همه» که در اين کشور طراحي و اجرا شده بهره مي‌برند و اين بخش از صنعت گردشگري طبق همين بررسي‌ها، درآمدي بالغ بر 80 ميليارد يورو در سال توليد مي‌کند. بر اساس این آمار ايجاد پايانه‌ها و مراکز ويژه براي افراد معلول و نيز تأمين امکانات حمل ونقل زميني، همچنين ارائه مقاصد توريستي با شرايط مناسب معلولان نه تنها يک اقدام خيريه نيست، بلکه يک تجارت عالي و مقرون به صرفه است.

همان‌طور که از آمارها برمی‌آید 10 درصد ایرانی‌ها درگیر معلولیت هستند و این افراد نیز مانند بقیه اعضای جامعه مطمئناً علاوه بر نیازهای اولیه خود نیازمند پرکردن اوقات فراغت، تفریح و گردشگری‌اند. اینکه گردشگری معلولان در کشور ما پا گرفته و رونقی شبیه امریکا یا کشورهای اروپایی را تجربه کند، به عوامل متعددی بستگی دارد که شاید اصلی‌ترین و دم‌دست‌ترین آن این است که آنها پولی برای خرج کردن داشته باشند.

گردشگری برای معلول کشور مسیرهای بن‌بست است

گردشگری برای 12 میلیون معلول کشور حکم مسیرهای بن‌بست را پیدا کرده، مسیرهای ناهمواری که سبب شده آنها از حق طبیعی خود برای مسافرت بگذرند، این روزها با توجه به وضع معلولان، بهترین وسیله برای رفت و آمد آنها هواپیماست، اما در کشورمان فقط شرکت ایران ‌ایر به این افراد بلیت نیم‌بها می‌دهد.

از ارائه نکردن خدمات از سوی دیگر شرکت‌های هواپیمایی به این افراد که بگذریم باید تأکید کرد که معلولان معمولاً در سفرهایشان به همراه نیاز دارند، اما شرکت هواپیمایی تخفیفی برای همراه معلول در نظر نمی‌گیرد و با توجه به این که معلولان برای پیدا کردن شغل نیز با مشکل روبه رو هستند باید گفت هزینه بالای سفرهای هوایی سبب شده کمتر شخص معلولی تمایل به سفر هوایی داشته باشد.

گزینه دیگر برای معلولانی که قصد مسافرت دارند استفاده از حمل و نقل ریلی است، اما زمانبر بودن سفر با قطار در کنار نامناسب بودن سرویس‌های بهداشتی قطارها سبب شده معلولان برای مسافرت کمتر از این وسیله استفاده کنند.

این درحالی است که استفاده از اتوبوس نیز برای معلولان مشکلات زیادی به همراه دارد، چون اتوبوس‌های بین شهری جایگاه مخصوصی برای این افراد ندارند، افزون براین کیفیت خدمات ارائه شده بین راهی در جاده‌های کشور آن قدر نامناسب است که معلولان نمی‌توانند نیازهای اولیه خود را برآورده کنند زیرا افراد غیرمعلول نیز همیشه از وضع نامناسب سرویس‌های بهداشتی توقفگاه‌های بین راهی گله دارند و معلولان در کنار چنین مشکلاتی باید با مناسب سازی نشدن سرویس بهداشتی نیز کنار بیایند.

علاوه براین زمان توقف اتوبوس‌ها در این مراکز به حدی نیست که شخص معلول بتواند نیازهایش را برطرف کند.

این در حالی است که مشکلات گردشگری برای معلولان فقط به وسایل حمل و نقل عمومی و نامناسب بودن وضع توقفگاه‌های بین راهی محدود نمی‌شود زیرا در شهرهای مقصد نیز این مشکلات وجود دارد؛ به عنوان نمونه اکنون کمتر هتلی در کشور اتاق ویژه معلولان دارد و مراکز تفریحی و دیدنی نیز برای بازدید معلولان مناسب سازی نشده است، به همین دلیل معلولانی که رنج سفر را به جان می‌خرند آن طور که باید و شاید حتی نمی‌توانند از موزه‌های شهرهای مختلف کشور بازدید کنند.

نکته اینجاست که معلولان بیشتر از افراد غیرمعلول به سفر نیاز دارند، اما سازمان‌هایی مانند گردشگری که باید به این نیاز معلولان توجه کنند تاکنون اقدام مناسبی انجام نداده و گره‌ای از گردشگری معلولان باز نکرده است

 تشکیل کمیته توریسم افراد دارای معلولیت

«مناسب‌سازی فضا و مکان برای رفت و آمد افراد دارای معلولیت، اختصاص سهمی از فضای عمومی جامعه به این افراد، که نه لطفی در حق آنها که از حقوقشان است، اجرای کامل  قوانین مصوب و تغییر نگاه ترحم‌آمیز به این «افراد» از نظر كارشناسان حوزه گردشگري برای بیرون آوردن افراد دارای معلولیت از خانه، به گردش بردنشان و درنهایت منتفع شدن تور و گردشگر ضروری است.

تشکیل کمیته‌ای در معاونت گردشگری تحت عنوان «کمیته گردشگری افراد دارای معلولیت» برای پیگیری حقوق 10 درصد از افراد جامعه در این حوزه و اطمینان از اجرای قوانین و بهره‌برداری از طرح‌های ناتمام و کارهای وعده داده شده و عمل نشده، در کنار کمیته‌های ریز و درشت دیگر، به نظر نمی‌آید انتظار زیادی باشد.

 پرداختن به گردشگری افراد دارای معلولیت شاید تلنگری به سایر بخش‌های دولت و سازمان‌های ذی‌ربط هم باشد تا به شغل، تحصیل و حتی مناسب سازی فضاهای عمومی برای رفت‌وآمد و برآوردن نیازهای اولیه این افراد در حوزه مسئولیت‌ها و اختیاراتشان بپردازند.

مريم مقدم

انتهای پیام/ع