وقتی سخن از فرهنگ در یک جامعه به میان می آید سوالات بیشماری ذهن مردم جامعه را به خود مشغول می کند که پاسخگویی به هرکدام نیازمند ساعتها مطالعه و بررسی و تحقیق است .

فرهنگ چیست ؟ مشخصه یک فرهنگ کامل چه چیزی است ؟ چگونه با فرهنگ های بد باید مبارزه کرد و فرهنگ های پسندیده را در جامعه نهادینه کرد؟ چه کسانی مسئول و متولی فرهنگ در جامعه هستند؟ و ….

فرهنگ به چه معناست؟

فرهنگ واژه پیچیده ای است که برای آن معانی متعددی در شرق و غرب آورده شده است و حدود پانصد تعریف برای فرهنگ ذکر شده است . در برخی تعاریف، فرهنگ دربرگیرنده ی اعتقادات، ارزشها و اخلاق و رفتارهای متأثر از این سه، و همچنین آداب و رسوم و عرف یک جامعه معین تعریف می شود.

در گونه ای دیگر از تعاریف، آداب و رسوم شالوده اصلی فرهنگ تلقی می شود و صرفاً ظواهر رفتارها، بدون در نظر گرفتن پایه های اعتقادی آن، به عنوان فرهنگ یک جامعه معرفی می گردد. و بالاخره در پاره ای دیگر از تعاریف، فرهنگ به عنوان «عاملی که به زندگی انسان معنا و جهت می دهد» شناخته می شود.

اهمیت فرهنگ در جوامع انسانی :

فرهنگ و باور عمومی هر جامعه ای زمینه ساز پیشرفت همه جانبه آن کشور چه در زمینه اقتصادی چه سیاسی چه اخلاقی و… می باشد . وقتی فرهنگ یک کشور سالم باشد زمینه فکر سالم،  فعالیت سالم ، رقابت سالم ، عملکرد سالم و در نتیجه تعالی ، پیشرفت وامنیت جامعه فراهم می شود .

مشخصه های فرهنگ غنی چیست؟

فرهنگی غنی و تکامل یافته است که به دور از خرافات ، مفاسد ، عقاید انحرافی ، تبعیض، ظلم و حق کشی بوده و در راستای تکامل شخصیت افراد جامعه و پیشرفت و تعالی اخلاقیات و اعتقادات مردم باشد.

چه کسانی مسئولیت تعالی فرهنگ جامعه و مصونیت از فرهنگ عمومی را به عهده دارند؟

بعد از اینکه با معنا و مفهوم فرهنگ آشنا شدیم سوالی که برای هر فردی پیش می آید این است که چه کسی مسئول فرهنگ سازی در جامعه است و چه کسانی باید از فرهنگ عمومی پاسداری کنند؟ برای ایجاد و ساختن یک فرهنگ صحیح و تکامل یافته عوامل مختلفی باید دست به دست بدهند و در کنارهم همانند بال پرنده به پرواز آن کمک کنند.

خانواده : اولین نهادی که در بحث فرهنگ دخالت مستقیم دارد خانواده است . روش تربیت فرزندان و الگو دهی به فرزندان وظیفه سنگینی است که بر عهده هر خانواده ای نهاده شده است ونیازمند آگاهی ، تلاش و درک خانواده ها می باشد .

خانواده بایستی ارزش ها و ضد ارزش ها را بشناسد ، اهمیت تربیت را درک کند و برای این کار وقت صرف کند .خانواده مسئول ایجاد فضایی سالم برای رشد روحی ، فکری و عملی  فرزندان است .

امروزه متاسفانه برخی از خانواده ها از این وظیفه سنگین غافل شده و یا فرزندان خود را رها می کنند تا هر طور خواستند بار بیایند و در شناخت ارزش ها وضد ارزش ها دچار اشتباه شوند و فرهنگ خود را از محیط و دوستان بیاموزند که اغلب این آموزه ها غیر اخلاقی و ضد فرهنگی است و یا اینکه خانواده ها خود در شناخت معروف و منکر و ارزش ها دچار مشکل هستند و قدرت تشخیص را ندارند . و از همان زمان تولد کودک معلوماتی نادرست در اختیار کودک می گذارند و اورا در شناخت ارزش ها دچار اشتباه می کنند .

امروزه در بعضی از خانوده ها مشاهده می شود که حرکت در مسیر بی عفتی و در جهت خلاف اموزه های دینی را از همان کودکی به فرزندان خود می آموزند و طبق تفکر نادرستی که دارند در محیط خانواده ضد ارزش ها را جایگزین ارزش ها می کنند و فرزندانی را تربیت می کنند که در اینده هویتی مبهم یا فاسد پیدا می کنند. خانواده های ما چقدر کودکانشان را با مفهوم حجاب و عفت که امروزه تبدیل به یک معضل بزرگ در جامعه شده است آشنا می کنند؟ خانواده های ما چقدر کودکانشان را با مفهوم رعایت حقوق دیگران و احترام به قانون اشنا می کنند؟ خانواده های ما چقدر بر رفتار و گفتار و فعالیت های اجتماعی فرزندان خود نظارت دارند ؟ خانواده های ما چقدر اهمیت می دهند که فرزندانی شایسته و کامل تحویل جامعه بدهند؟

چه کسی مسئول اطلاع رسانی به خانواده هاست ؟

برای اینکه خانواده ها درک درستی از ارزش ها داشته باشند افراد مختلفی که در نهاد خانواده تاثیر گذار هستند در این زمینه مسئول هستند از جمله انها نهادهای متولی فرهنگ مانند اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ، سازمان تبلیغات اسلامی ، صداو سیما ، حوزه های علمیه ، آموزش و پرورش و … هستند که هرکدام به نوبه خود باید زمینه های شناخت معارف اسلامی و ارزش های اسلامی و ایرانی را برای خانواده ها فراهم کنند.

آیا برنامه های صدا و سیما و رفتار و کردار بازیگران مطابق با ارزش های اسلامی و فرهنگ غنی و اصیل ایرانی است ؟ آیا صدا و سیما و سینما و تلویزیون به عنوان پر مخاطب ترین رسانه اجتماعی ،  برنامه های جذاب و اقناع کننده در زمینه عفت عمومی جامعه و سلوک فردی و اجتماعی به مردم ارائه می دهد؟

و آیا صدا و سیما توانسته است در مقابل هجمه های فرهنگی مقاومت کرده و از فرهنگ جامعه محافظت کند؟ اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه فرهنگ سازی چه عملکردی داشته و دارد؟ آیا نظارتی بر محصولاتی که به عنوان محصولات فرهنگی در جامعه رواج پیدا کرده است دارد؟ آیا برنامه ها ، همایش ها و مراسماتی که در سطوح مختلف جامعه بر گزار می شود مطابق فرهنگ اسلامی و ایرانی است ؟

آیا در اموز ش و پرورش ما برنامه جامع  و کاملی جهت رشد فرهنگی و دینی کودکان از بدو  ورود به پیش دبستانی و دبستان تا مقاطع بالاتر وجود دارد؟ آیا برنامه ریزی آموزشی و پرورشی ما هماهنگ با نیازهای کودکان و نوجوانان ما هست؟ آیا در کشور اسلامی ما از افرادی که در زمینه های دینی و فرهنگی فعال هستند حمایت می شود؟ و اصلا فرهنگ در اولویت چندم جامعه ما قرار دارد ؟

نقش نهادهای نظارتی در فرهنگ :

بعد از اینکه نهادهای فرهنگی زمینه سالم سازی فرهنگ و فعالیت فرهنگی مناسب را ایجاد کردند  وقتی عده ای مغرض عامدانه فرهنگ عمومی جامعه را زیر پا می گذارند و بر خلاف هنجارها عمل می کنند نوبت به نهادهای نظارتی همچون قوه قضائیه ، نیروی انتظامی و … می رسد که با متخلفان برخورد جدی و مناسب داشته و زمینه های فساد و شیوع فحشا در جامعه را از بین ببرند و برای مردم فرهنگی و پایبند به ارزش های اسلامی و انقلابی محیطی سالم و امن را فراهم می کنند که البته امروزه متاسفانه به بهانه های مختلف با برخورد با عوامل فساد مخالفت می شود و بعضا امنیت لازم برای فعالیت های غیر قانونی این افراد مهیا می شود و برخورد هایی که با این افراد می شود بازدارنده و کافی نیست که باید مسئولین در این زمینه جدیت بیشتری داشته و با فساد مبارزه کنند.

دشمنان از فرهنگ ما چه می خواهند؟

دشمنان ما با پی بردن به اهمیت فرهنگ سالم در شکل گیری یک جامعه موفق و توسعه یافته همواره سعی می کنند با هدف قرار دادن فرهنگ عمومی جامعه ، باورها و اعتقادات مردم و اختلاف افکنی بین افراد جامعه از پیشرفت عمومی جامعه جلوگیری نمایند تا در سایه غفلت مردم یک کشور بر سیطره خود بر ملت ها و کشورها ادامه داده و امنیت لازم را برای چپاول منابع و ثروت های کشورهای مختلف به خصوص کشورهای اسلامی به دست بیاورند.

که در این زمینه هم باید مسئولین و مردم هوشیاری خود را حفظ نمایند و همانگونه که مقام معظم رهبری ( دام ظله العالی) بارها هشدار داده اند نسبت به هجمه های فرهنگی غرب حساسیت بیشتری به خرج داده و جلو نفوذ فرهنگ منحط غربی به جامعه اسلامی را بگیرند .

ابزارهای دشمن برای هجمه فرهنگی:

دشمنان برای رسیدن به اهداف خود از هر وسیله ای استفاده می کنند و در این زمینه برای خود هیچ حد و مرز ومحدودیت نمی شناسند از نشانه گرفتن مذهب و اعتقاد و اداب و رسوم یک جامعه گرفته تا جنگ و نابودی منابع و سرمایه های یک کشور .

اما امروزه در کنار جنگ های نظامی و مستقیم بایک کشور جنگ نرم اهمیت ویژه ای دارد چون بدون تلفات و هزینه زیاد ، آثار ماندگارزیادی در جامعه دارد .

دشمن با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند ماهواره  ، معرفی الگوهای غربی به جوانان و نوجوانان ، ایجاد شبهه های اعتقادی و فکری در نسل جوان ، مبارزه با حجاب و عفاف ، ترویج خرافه گرایی ، ایجاد بدبینی به مسئولین و کار گزاران ، ایجاد تفرقه بین قومیت ها و …. تلاش دارد تا  بنیان خانواده و اخلاقیات جامعه را نابود ساخته و  طرز فکر مردم را از اصول و عقاید اصیل و اسلامی خود  منحر ف کند تا با دیکته کردن بی عفتی و ولنگاری در کشور ، هویت اسلامی را که آکنده از غیرت ، استقامت ،  استقلال خواهی ، تلاش و مجاهدت است را  از مردم بگیرد .و بار دیگر به خیال باطل خود بر مردم ایران اسلامی سیطره و سلطه پیدا کند.

وظیفه ما چیست ؟

همانگونه که اشاره شد مقوله فرهنگ یک مقوله پیچیده و عمومی است که تک تک افراد جامعه در قبال ان مسئول هستند .

هر شخصی به نوبه خود باید

۱٫ در عملکرد شخصی و اخلاق و روحیات خود دقت داشته باشد و سعی کند با عمل کردن به دستورات شرعی و پیروی از قانون وظایف محوله به خودش را در داخل خانواده و اجتماع به درستی انجام دهد.

۲٫ به عنوان عضوی از خانواده و جامعه پیرامون خود، خودش را در برابر اعمال دیگران هم مسئول بداند و بنابر حکم شرع که ضرورت و وجوب امر به معروف ونهی از منکر را می رساند مراقب اعمال اطرافیان خود هم باشد تا اگر خطایی از کسی سر زد راهنمایی لازم جهت برگشت به اصول اخلاقی را انجام دهد.

۳٫ خانواده ها باید مواظب تبلیغات مسموم دشمن و نفوذ افکار و عوامل انحراف در خانواده باشند و نسبت به تربیت فرزندانی سالم از جهت عقیده و عملکرد اهتمام لازم را داشته باشند .

۴٫ نهادهای مرتبط با کودکان و نوجوانان مانند اموز ش و پرورش هوشیاری ، آمادگی و برنامه ریزی لازم برای تربیت این افراد در  جامعه  را داشته باشند تا خلا موجود در برخی از خانواده ها را پر کنند و به تربیت جامعه کمک کنند .

۵٫ نهادهای فرهنگی به وظیفه خود به عنوان متولیان فرهنگ به درستی عمل کنند و زمینه ترکیب ارزش ها با ضد ارزش و یا جایگزینی ضد ارزش ها به جای ارزش را از بین ببرند و اطلاع رسانی کافی و  تبلیغات جذاب  و تاثیر گذار جهت تربیت افراد جامعه را داشته باشند و زمینه فعالیت های سالم فرهنگی را ایجاد نموده واز نهادهای مردمی حمایت کنند .

۶٫ نیروهای نظارتی هم به عنوان پاسداران ارزش های اسلامی از ارزش ها حمایت کرده و با متخلفان و مفسدان برخورد بازدارنده مناسبی داشته باشند.

امید است در پناه ایزد منان با همکاری هم همواره جامعه ای ارزشی ، هوشیار ، کوشا و در مسیر تعالی و پیشرفت داشته باشیم.

نوبسنده :محمد جواد مهران منزه