به گزارش نافع به نقل از جهاد پرس روز ۱۵ مهرماه از سوی شورای فرهنگ عمومی کشور و با هدف ارج نهادن به روستا و فرهنگ روستایی، به نام روز روستا، نام‌گذاری شده است

روستای هیزج در موقعیت جغرافیایی ۳۴٫۹۳ درجه شمالی و ۴۹٫۱۳ درجه غربی، در شهرستان قهاوند – استان همدان واقع است. این روستا با بیش از ۱۰۰۰ نفر جمعیت و بیش از ۲۰۰ خانوار، از جمله روستاهای مهم این شهرستان محسوب می شود.

تاریخچه بنای این روستا به سالیان دور بر می گردد تپه قدیمی کنار روستا (که نشان از خانه های ویران شده با قدمت بالاست) و هم چنین غار آهکی نزدیک روستا (در کوه قوزی قشلاق) با بنای آب انبار و دهلیز، نشان از قدمت بالای این روستا دارد.

با بررسی خاطرات و کتاب های قدیمی تنها به یک مورد اشاره به نام روستای هیزج بر می خوریم که متاسفانه خاطره خوبی برای این روستا نیست.

” در سال ۱۰۲۹ شاه عباس کبیر عازم خراسان بود، خبر رسید که حافظ احمد پاشا با سی هزار نفر فرمانده شهر بغداد را محصور نموده و بر آن شهر مستولی گردیده است. شاه از سفر خراسان منصرف و بر آن شد که کار بغداد را یکسره نماید،شاه عباس در ظاهر برای زیارت و در واقع برای تصفیه ی امر عراق با لشکریانی که ملتزم رکاب او بودند روز غره ماه ربیع الاول بظاهر بغداد نزول نمود و در بیست و سوم ماه مزبور شهر را مفتوح و امارت آن ولایت را ضمیمه ی قلمرو صفی خان حاکم همدان نمود.

بعد از فتح بغداد یکی از سرداران خود را بنام چغای خان به تسخیر موصل فرستاد، سردار مزبور موصل را فتح کرد و حکومت آنجا به قاسم خان افشار، شفقت شد، در همین زمان جمعی از مردم آنجا را جلای وطن داده و در اطراف همدان و حدود درگزین توطن دادند. 

میر محمد باقر نامی از اهالی وفس از توابع اراک که خود در واقعه ی افغان حضور داشته و در حادثه ی وفس اسیر شده شرح حادثه را یادداشت نموده است، دهات سنی نشین درجزین را در یادداشت های خود ذکر نموده، می نویسد که از حوالی وفس پانزده ده مسکن سنیّان کوچیده می بود از اینقرار: فرک، گهرچال(گورچان)، فرکیان، عودآقاجی(اود آقاجی)، آغ دره، شیرین آباد، سیزان، عامره(آمره)، چهره قان، قلعه دژ، هیزج، رزج، قهاوند، آگیس، موزیکان

بعد نفرین بمردم آنجا نموده، می نویسد: قتل و غارت مردم بدست رومیان بود ولی پیشرو و رهبر آنان سنیّان درجزین شدند،بومیان محلی بودند که با قشون مهاجم شرکت نموده و مردم را غارت می کردند.

هر جا را که آل عثمان می خواستند غارت کنند سنیان محلی آنانرا رهنمون می شدند و بمقصد می رساندند، اینان بودند که دفائن را می دانستند و دهات را بلد بودند.

از عبارات نویسنده ی مزبور یعنی میرمحمدباقر بخوبی مستفاد می شود که کوچیده های موصل در نواحی درگزین از سرزمین وفس تا بسرحد فراهان پراکنده بوده اند و در دوران تسلط افاغنه مجال یافته و از جنایت و قتل و غارت چیزی فروگذار نکرده اند تا ایام سلطنت افغان نیز سپری شد و نادری پدیدار گردید و دست اینان از کار کوتاه گشت.

مطابق این کتاب، ساکنین روستای هیزج در حدود ۳۰۰ سال پیش سنی مذهب بودند که بعدها با به قدرت رسیدن دوباره شیعیان در ایران (پادشاهان قاجار) تغییر مذهب دادند و یا از روستای هیزج خارج شدند زیرا که در حال حاضر تمامی ساکنین این مناطق شیعه مذهب هستند.

روستای تحصیل کرده ها

به لطف پروردگار و با همت اهالی، روستای هیزج به عنوان روستای تحصیل کرده ها شناخته شد و این تعداد تحصیل کرده در یک روستا کم نظیر است. 

از شبکه خبر گزارشی به این عنوان پخش شد که امید است مسئولین امر با دیدن این گزارش توجه بیشتری به این روستا داشته باشند تا نسل های بعدی با آرامش بیشتری به تحصیل بپردازند.

روستای هیزج با دارا بودن ۶۷ نفر تحصیل کرده کارشناسی به بالا یکی از روستا های تحصیل کرده قهاوند به شمار می رود .

تپه تاریخی روستای هیزج

در ورودی روستای هیزج تپه تاریخی وجود دارد که متاسفانه چند سال پیش به همت مسئولین وقت !!! به منظور ساخت زمین فوتبال تخریب شد. پیش از تخریب، بقایای منازل مسکونی کاملاً مشهود بود.

تپه هیزج مربوط به سده های میانه و متاخر دوران تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان همدان، بخش شراء، دهستان جیحون دشت، روستای هیزج واقع شده است و این اثر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۵۱۳۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

به احتمال بسیار قوی این تپه محل سکونت سنی هایی بوده که پس از به قدرت رسیدن نادر شاه افشار (۱۱۱۴ خورشیدی) و قدرت یافتن دوباره شیعه ها در این منطقه، به همراه سنی های روستای درگزین، خانه و کاشانه خود را رها کرده و به سمت دولت عثمانی و مرزهای غربی کشور متواری شدند.

غار هیزج توسط گروه غارنوردی سینا متشکل از خانم سایمن بروکس (از انگلستان) و یوسف نجائی در سال ۲۰۰۶ نقشه برداری شد:

“غار هیزج، همدان این غار در قریهٔ هیزج، که با قلعه جوق در حدود ۶ کیلومتر فاصله دارد، ‌ در کنارهٔ شمالى کوه قوزى قشلاق واقع شده است و در زبان محلى زاغه دره سى گفته مى‌شود. پس از عبور از دهانهٔ‌ سنگ چین و دیوارهٔ کوتاه غار به تالارى به طول ۱۲ متر مى‌رسیم و پس از عبور از تالار وارد محوطه وسیعى مى‌شویم که یک راه فرعى در گوشهٔ آن و تخته‌ سنگ‌هاى عظیم ریزشى در قسمت دیگرش دیده مى‌شود. غار به شکل دهلیزى ساده و سرراست و بدنه‌اى تقریباً صاف و سفید با کمترین خمگرد و انحنا تا عمق ۱۵۰ مترى ادامه دارد. در این فاصله در خمگرد غار وارد محوطه‌اى مى‌شویم که در دهانهٔ آن پیش‌بندى آویخته است. پس از طى مسافتى پهناى غار قدرى کمتر و سقف آن کوتاه‌تر مى‌شود. در این قسمت به تپهٔ کوچکى از خاک رسوبى برمى‌خوریم. در گوشهٔ تالار، دهانهٔ‌ کوتاه، ولى گشادى است که به دهلیز وسیع و هموارى راه دارد. در کنار چپ دهلیز یک حفرهٔ ۵ مترى مى‌بینیم. از غار تا دهکده هیزج راه زیادى نیست. این غار سر راه اراک - همدان قرار دارد و طول آن ۵۲۰ متر است. آنچه بیشتر از همه در این غار جالب توجه است آویزه‌هاى آهکى عجیبى است که مانند قندیلى کامل از بدنهٔ‌ غار آویزان شده است. در حال حاضر از این غار بهره‌بردارى خاصى نمى‌شود”

 نقش ویژه روستای هیزج در دفاع مقدس

مردم این روستا با توجه به عقب ماندگی و محرومیت شدید در زمان طاغوت،  که مردم روستا را در بی خبری نگه داشته بودند و عدم وجود فردی آگاه و همچنین شغل مردم روستا که عموماً کشاورزی بودند و در اغلب اوقات سال درکوه های اطراف بودند، نقش چندانی در انقلاب نداشتند.

با وقوع انقلاب و افزایش آگاهی مردم روستا درک مردم روستا از حقانیت انقلاب افزایش یافت و با تمام وجود به حفظ وحراست از آن پرداختند.

مردم روستا به محض وقوع انقلاب و شروع جنگ تحمیلی به یاری رزمندگان جبهه های نبرد حق علیه باطل شتافتند،از مردم روستا هر کس که توانایی عزیمت به جبهه را داشت به سوی جبهه روان شد هرکس نیز توان جنگیدن نداشت با ارسال کمک های مردمی به کمک به جبهه پرداختند.

مردم روستا با اهدای هدایای فراوان به جبهه سعی در ادای دین خود در انقلاب داشتند، این روستا با اهدای ۱۶ کبوتر خونین بال و ۱مجاهد فی سبیل الله، و همچنین جانبازان و رزمندگانی چند دین خود را به انقلاب ادا کردند،