به گزارش نافع، به گفته جمعي از ساكنان اين محله قديمي، بعد از مشرف شدن نخستين كاروان حج از اين محله، بيشتر حاجيان، اين محله را براي سكونت خود انتخاب كردند.

در حال حاضر مسجد محله حاجي كه از معماري اصيل اسلامي بهره‌مند است با بيش از 300 سال قدمت شناسنامه اين محله شده است.

ساعت 7 و 50 دقيقه صبح است‌، اينجا محله‌ حاجي‌؛ يكي از قديمي‌ترين محله‌هاي شهر همدان...

در وسط محل‌، محوطه‌اي با چند دار و درخت و چند نيمكت وجود دارد و يك پيرمرد تنها روي يكي از نيمكت‌ها نشسته است.

حسين محمدي 80 ساله اصالتاً از اهالي محله جولان است و دو سال است كه در اين محله سكونت دارد.

او مي‌گويد: طبق گفته قديمي‌هاي محل، در گذشته همه حاجي‌ها از مسجد اين محل به مكه مي‌رفتند.

در ميانه‌‌هاي گفتگو علي شرفخاني كه بازنشسته دانشگاه علوم پزشكي است در گفتگو شركت مي‌كند و مي‌گويد: من 76 سال دارم و در اين محل متولد شده‌ام.

او مي‌گويد: اين محله از محله‌هاي نامي و اصيل شهر همدان است و هيأت و حسينيه آن نيز سابقه‌اي ديرينه دارد.

شرفخاني در مقايسه محل فعلي با محلي كه كودكي‌هايش را در آن گذرانده مي‌گويد: فضا خيلي عوض شده، از آن همه درختي كه اينجا را تبديل به باغ كرده بود ديگر خبري نيست، حمام قديمي محل هم 20 سال است تعطيل و حالا تبديل به موزه شده است.

او ادامه مي‌دهد: مسؤولان با داراها كار دارند و اين محله را فراموش كرده است!

همينطور كه مشغول صحبت كردن هستيم ناگهان صداي آقاي شرفخاني آهسته مي‌شود با اشاره دست پيرمردي را به ما نشان مي‌دهد و مي‌گويد: آقاي داور آمدند؛ قديمي‌ترين ساكن محل...

نگاهمان مي‌چرخد به سمت پيرمردي كه آهسته آهسته در حالي كه تمامي سنگيني بدنش را عصاي چوبيش تحمل مي‌كند، نزديكمان مي‌شود و بعد از اينكه مي‌فهمد براي چه آنجاييم، مي‌گويد: الآن در اين محل نهايت 15، 20 خانوار قديمي زندگي مي‌كنند، همه رفته‌اند.

او مي‌گويد: قبلاً زندان همدان در اين محل بوده است و به پشت سرش به خانه‌اي بزرگ اشاره مي‌كند و ادامه مي‌دهد: بعد از زندان اينجا تبديل به مدرسه شد و حالا هم كه منزل مسكوني است.

 او ادامه مي‌دهد: قديم ترها، اينجا به فاصله هر نيم متر درخت وجود داشت.

او كه قبلاً خادم حسينيه حاجي بوده است حضور تعداد زيادي از زائران خانه خدا در محله حاجي همدان را باعث شهرت اين محله مي‌داند و مي‌گويد: اين محله به مرور زمان به محله حاجي تغيير نام داد و الان هم مسجد اين محله معماري اصيل اسلامي زيبايي دارد كه با بيش از 300 سال قدمت شناسنامه اين محله شده است.

ساعت 10 صبح است و 7- 8 خانم با هم از در خانه‌اي بيرون مي‌آيند

ايران نوبهار 77 ساله يكي از خانم‌هايي است كه از در همان خانه بيرون مي‌آيد. او مي‌گويد: ما هر هفته در خانه يكي از خانم‌هاي محل برنامه ختم قرآن و روضه داريم.

او از اول انقلاب در اين محل ساكن است و در حالي كه تقريباً با همه خانم‌هايي كه عبور مي‌كنند سلام و احوالپرسي دارد، ادامه مي‌دهد: در اين محل تا دلتان بخواهد اهالي با هم اتحاد دارند، اگر بيماري، مشكل يا هر اتفاقي براي هركس پيش بيايد همه با هم هستند در حالي كه در محله سابق ما اينطور نبود.

مولود قديمي 54 ساله هم در اين محل به دنيا آمده است. او صحبت‌هايش را اينطور شروع مي‌كند: بچگي من در اين محل گذشت، همين محل بزرگ شدم، ازدواج كردم، بچه‌دار شدم و حالا هم زندگي ما در اين محل در چهارشنبه اول ماه خلاصه شده است كه روضه داريم و دور هم جمع مي‌شويم.

او مي‌گويد: محله‌هاي كلپا، كبابيان و اين محله، 3 محله‌اي هستند كه قرار شده بافت قديمي آن حفظ شود؛ اما محله حاجي آنطور كه مي‌گويند در اولويت قرار دارد.

اين خانم با اشاره دست خانه اهالي محل را نشان مي‌داد و اسم قديمي‌هاي محل را مي‌آورد.

ساعت 12 ظهر است، همينطور كه در محله حاجي قدم مي‌زنيم و به دنبال آدم‌هاي گذشته اين محل هستيم خود را در برابر كوچه‌اي قديمي با پلاكي به نام آخوند مي‌بينيم. تك تك ذرات اين محله حماسه مردم همدان در 34 سال پيش را در بطن خود دارد و يكايك صاحبان منازل محل نيز رفت و آمد مردي از جنس عارفان را به خاطر مي‌آورند كه همه را جذب خود كرده بود.

در كنار حوزه علميه همدان و در مقابل كوچه شهيد علي اصغر اسلاميان دري است كه به بهشتي خشتي باز مي‌شود. بيت آيت‌ا... مدني كه روزي مأمن، ميعادگاه و كانون حمايت از انقلاب اسلامي در شهر همدان بوده است. صداي اذان ظهر ما را از آن حال و هوا بيرون مي‌آورد، خود را در جلوي حوزه علميه آخوند ملاعلي معصومي همداني مي‌بينيم و طلبه‌هايي را مي‌بينيم كه وارد اين حوزه مي‌شوند، كمي آن سوتر مردي را مي‌بينيم كه انگار قصد دارد مغازه‌اش را ببندد. نزديكش كه مي‌شويم و وقتي مي‌فهمد براي چه آمده‌ايم از ما مي‌خواهد كه زودتر سؤال‌هايمان را بپرسيم چون مي‌خواهد به مسجد برود. تمام حواسم به داخل مغازه‌اش مي‌رود؛ مغازه‌اي كاملاً قديمي با مقدار كمي خواروبار و دنيايي حرف، عكسي از آخوند ملاعلي معصومي همداني... نگاهم را دنبال مي‌كند و مي‌گويد: واقعاً مرد خدا بودند.

محمدعلي عرب كه بعداً مي‌فهميم 40 ساله است در كوچه آخوند مغازه خواروبار فروشي دارد و وجود آيت‌ا... آخوند ملاعلي معصومي را براي اين محل بركت مي‌داند.

او مي‌گويد: من 15 سال پشت سر اين مرد ِ بزرگ نماز خواندم. مردم از نقاط دور همدان به اينجا مي‌آمدند تا دشت عيد را از ايشان بگيرند.

با بستن مغازه اش به ما مي‌فهماند كه اذان تمام شده و قصد دارد برود نمازش را به جماعت بخواند.

به سراغ هادي بيگدلو مي‌رويم كه 11 سال است روبه‌روي حوزه علميه برادران مغازه كتابفروشي دارد. او مي‌گويد: پدر ِمن 25 سال پيش در حوزه خادم بود به همين دليل من از بچگي در اين محل رفت و آمد داشتم.

او ادامه مي‌دهد كه اين محل در گذشته خانه‌هاي قديمي و قشنگي داشت كه به مرور تخريب شد، اما مسكن و شهرسازي برنامه دارد كه چند محله قديمي را با حفظ بافت سنتي احيا كند كه محله حاجي و كوچه آخوند هم جزء همين مناطق است.

بيگدلو هم نام كوچه را برگرفته از وجود آقاي آخوند ملاعلي معصومي مي‌داند و اضافه مي‌كند: حوزه علميه فعلي توسط آيت‌ا... آخوند ملاعلي معصومي همداني تأسيس شده است.

ساعت 4 و 45 دقيقه است، سكوت سر ظهر محله حاجي و كوچه آخوند تمام شده و محله در اين ساعت در شلوغي كامل به سر مي‌برد. رفت و آمد ماشين‌ها در اين ساعت، محله را به اتوباني كه انتهاش به پاركينگ ختم مي‌شود شبيه كرده، ما كلافه از عبور ماشين‌ها و زيادي آدم‌هاي غريبه محل، حوصله اهالي محل اما سرجايش، در حال عبور از كوچه چمن از كوچه‌هاي معروف اين محل هستيم كه چشممان به محمد خدامرادي 80 ساله مي‌افتد كه از 60 سال پيش در اين محل سكونت دارد.

او در اين محل مغازه قصابي دارد و فضاي محله را در قديم اين طور توصيف مي‌كند: اين محله پر از دار و درخت بود و آب رواني هم از وسط آن مي‌گذشت، اما الآن نه خبري از فضاي سبز است و نه جايي براي بازي بچه‌ها وجود دارد.

سيما ظفري هم كه از بچه‌هاي همين محل است و پس از صحبت مي‌فهيم امسال دانشگاه قبول شده درباره محله حاجي مي‌گويد: اين محله از دو جهت يكي نزديكي به بازار اصلي شهر و ديگري نزديكي به تپه مصلاي شهر همدان به لحاظ جعرافيايي داراي اهميت زيادي است.

او كه علاقمند به مطالعه كتاب‌هاي تاريخي است در ادامه مي‌گويد: چند وقت پيش متني را در جايي خواندم كه در مورد محله‌هاي همدان مطالبي را گفته بود، در مورد محله ما(حاجي) هم نوشته بود كه در محله حاجي به خاطر بودن مسجد و حمام قديمي آن و به خاطر ثبت شدن اين دو اثر در فهرست آثار ملي كشور امكان تخريب آنها و از بين رفتن نام محله وجود ندارد.

سري تكان مي‌دهد و در حالي كه مي‌رود، مي‌گويد: من از اين بابت بسيار خوشحالم...

گزارش از فرشته درهم فروش

انتهای پیام/ع