به گزارش نافع، شاید نخستین گام‌هایی که هر دانش‌آموز برای ورود به مدرسه و علم‌آموزی بر می‌دارد؛ تهیه نوشت‌افزار، کیف، کتاب و دفتر و ... است.

این روزها، بازار فروش لوازم‌التحریر، جای سوزن انداختن نیست. کیف و کفش ‌فروشی‌ها نیز همین وضعیت را دارد. همه جا پر است از پدران و مادرانی که دست در دست فرزندان خود برای خرید، راهی بازار شده‌اند. برخی از آن‌ها به راحتی با حضور در اولین مغازه خرید کرده و با چهره‌ای راضی خارج می‌شوند و برخی دیگر به جستجوی فراوان و خسته‌کننده برای یافتن کیف و لوازم‌التحریر مناسب برای فرزندانشان می‌پردازند.

واقعیت این‌جاست. این روزها پیداکردن وسایل مدرسه با تصاویر مناسب و مطابق با اصول فرهنگ اسلامی- ایرانی تقریبا غیرممکن است. کیف‌ها و دفترها و جعبه‌های مداد رنگی و ... مملو از تصاویر قهرمانان هالیوودی و کره‌ای و شخصیت‌های کارتونی خارجی است و حتی یک وسیله با تصویر قهرمانان ایرانی یافت نمی‌شود.

اين روزها، تصاوير قهرمانان فيلم‌هاي كارتوني، تلويزيوني و حتي ورزشي غرب بر روي كيف‌ها و لوازم‌التحرير دانش‌آموزان خودنمايي مي‌كند و فرزندانمان، ناآگاه از اينكه چه در پشت اين جذابيت‌ها نهفته است به اصرار از والدينشان درخواست مي‌كنند تا آنچه مدنظرشان است را خريداري كنند.

این واقعیت تاسف‌بار تا آن‌جا ریشه دوانده که گاه یک کودک با اصرار و گریه از والدینش می‌خواهد که فقط تصویر قهرمان کارتونی محبوبش مانند باربی را برای او بخرند و پدر و مادر هرچند ناراضی و نگران، اما تسلیم گریه‌های کودک شده و این کار را انجام می‌دهند.

این در حالیست که بنابر نظر کارشناسان، تصاویر ضدفرهنگی منقش بر روی لوازم‌التحریر و کیف مدارس، یک حرکت خزنده فرهنگی از طرف دشمن است که به شدت دانش‎آموزان ایران را تهدید می‌کند.

ترویج بلوغ زودرس از مهم‌ترین اهداف تصاویر ضدفرهنگی روی لوازم‌التحریر است. الگوپذیری نامناسب، تحمیل هزینه‌ها‌ بر خانواده‌ها و انگیزه‌های سیاسی از دیگر اهداف این تهاجم است.

هرچند نمي‌توان نقش رسانه‌هاي غربي که با شيوه و روش‌هاي ابتكاري و جذاب در عرصه تبلیغات، توانسته‌اند نبض برنامه‌های سينمايي و انيميشني بسیاری از کشورها را در دست گیرند انکار کرد، اما تاسف‌بارتر آن‌جاست که برخی تولیدکنندگان داخلی نیز تنها برای فروش بیشتر و جلب مشتری، اقدام به تولید این نوع کالاها در داخل با تصاویر شخصیت‌های کارتونی و انیمیشنی غربی می‌کنند و نبود نظارت نهادهای مسئول بر کار آن‌ها نیز مسیر را برایشان هموارتر ساخته است.

تولیدکنندگان، الگوی ایرانی ندارند

متاسفانه تولیدکنندگان داخلی به جای استفاده از تصاویر قهرمانان ملی مانند اسطوره‌های تاریخی و پهلوانان شاهنامه یا دانشمندان ایرانی ترجیح می‌دهند از تصاویر شخصیت‌های مبتذل کارتونی و عروسکی مانند باربی، مرد عنکبوتی، سوپرمن، جومونگ، لاک‌پشت‌های نینجا و هری‌پاتر استفاده کنند چراکه موجب جذب بیشتر مشتری می‌شود.

حسینی، یک فروشنده لوازم التحریر در این‌باره می‌گوید: باوجود آنکه چندسال است در این حرفه مشغول به کارم، اما تاکنون هیچ نهاد یا دستگاهی نسبت به استفاده از تصاویر نامناسب روی وسایل به ما تذکر نداده است.

وی ادامه می‌دهد: برای ما مهم، استفاده از تصاویری است که مشتری‌زایی بیشتری دارد و فرقی نمی‌کند که خارجی باشد یا ایرانی؛ مردم از وسایل فعلی استقبال می‌کنند.

خسروی، یکی دیگر از فروشندگان صنف لوازم التحریر نیز می‌افزاید: ما تنها فروشنده‌ایم و آن‌چه که از تولیدی‌ها دستمان می‌رسد را عرضه می‌کنیم. اگر آن‌ها کیف، دفتر و لوازمی با نقش قهرمانان ملی طراحی کنند، ما نیز به نوبه خود سعی می‌کنیم تا آن‌ها را بفروشیم.

محمودی، یکی از تولیدکنندگان کیف‌های مدرسه نیز می‌گوید: در جایی که الگویی برای معرفی قهرمانان ملی و اسلامی وجود ندارد چطور متوقعید که ما از تصویر آن‌ها استفاده کنیم؟ بسیاری از بچه‌های ما درباره شخصیت‌های افسانه‌ای ایران و قهرمانان ملی اطلاعی ندارند، اما قهرمانان چینی و کره‌ای و غربی را خیلی خوب می‌شناسند و حتی از رفتار آن‌ها الگوبرداری می‌کنند.

این در حالیست که ماده یک آیین‌نامه نحوه نظارت بر علائم، نشانه‌ها و تصاویر روی البسه و لوازم‌التحریر و کالاهای مشابه مصوب سال 79 شورای عالی انقلاب فرهنگی بر جلوگیری از به کار گرفتن علائم، نشانه‌ها و تصاویری که با فرهنگ اسلامی- ایرانی در تعارض است و بر فرهنگ عمومی، تاثیر منفی دارد تاکید کرده است. ماده دو این آیین‌نامه نیز عنوان کرده که طرح‌ها و نقوش اعم از نمادها، خطوط و تصاویر یا طرح‌های ترکیبی باید مروج هنر و ارزش‌های اسلامی و ملی و ترغیب نوآوری باشد.

شوراي عالي انقلاب فرهنگي، دو سال پيش نیز وعده اجراي طرح مطالعاتي لوازم‌التحرير دانش‌آموزان و نظارت بر آن را داده بود كه متاسفانه هيچ جايگزيني براي آن‌ها در نظر گرفته نشد در حاليكه با استفاده از اين ظرفيت که ارتباط روزانه و مستقیمی با کودکان دارد؛ مي‌توان تاريخ و فرهنگ اصيل ايراني را زنده كرد.

البته دوسه سال پیش تلاش شد تا با برخي كالاهاي فرهنگي مانند شخصيت‌هاي عروسكي دارا و سارا كه قرار بود جايگزين عروسك‌هاي مشابه خارجي همچون باربي شوند، با این تهاجم فرهنگی برخورد شود اما به دلیل نداشتن جذابيت‌هاي بصري، تنوع در رنگ، اندازه و كيفيت نه چندان مناسب، نداشتن اطلاعات كافي نسبت به شخصيت‌هاي ايراني و گران‌بودن قيمت آن نسبت به محصولات مشابه مورد استقبال قرار نگرفتند.

نکته جالب توجه این‌جاست که فیلم‌های تلویزیونی و انیمیشن‌ها و کارتون‌ها، تاثیر بسیار مهمی در معرفی یک شخصیت حماسی یا ملی دارد؛ اگر هم، تصویر قهرمانان ملی روی وسایل مدرسه حک شود در جایی که متاسفانه فیلم‌ها یا انیمیشن‌های ایرانی از رسانه ملی پخش نمی‌شود؛ چطور می‌توان انتظار داشت که کودکانمان با آن‌ها آشنا باشند و به کیف و دفتری که مثلا تصویر ناآشنای رستم، سهراب، آرش، ریس‌علی دلواری، میرزا کوچک خان جنگلی و شهدای دفاع مقدس یا دانشمندان برجسته روی آن حک شده علاقه نشان دهند؟

پس ابتدا باید نهادهای مسئول مانند صدا و سیما و آموزش و پرورش برای معرفی الگوی بومی به کودکان و نوجوانان در قالب فیلم، قصه، نمایش و ... اقدام کنند تا هم الگوی مناسب در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد و هم فرزندان ما به جای ملاک قراردادن رفتار، گفتار و ویژگی‌های شخصیتی قهرمانان بیگانه که گاه با هدف‌های شوم و خطرناک به ذهن و روان فرزندانمان ورود پیدا می‌کنند از قهرمانان ایرانی الگو بگیرند.

دفترهای دولتی، ارزان اما تکراری و کسل‌کننده!

هرسال دولت در آستانه سال تحصیلی دید، اقدام به عرضه لوازم‌التحریر و دفترهایی با نرخ دولتی می‌کند. هرچند قیمت این دفترها از موارد مشابه آن کمتر است و کیفیت کاغذ آن‌ها نیز یکسان است، اما تکراری و یکنواخت‌بودن طرح روی جلد این دفترها و نداشتن تصاویر زیبا و چشم‌نواز موجب می‌شود که دانش‌آموزان، علاقه‌ای به استفاده از این دفترها نداشته باشند.

در بسیاری از موارد دیده شده که والدین به دلیل پایین‌تر بودن قیمت، قصد خرید این دفترها را دارند، اما بچه‌ها پا را در یک کفش کرده‌اند که ما دفتری می‌خواهیم که سایر همکلاسی‌هایمان دارند؛ در واقع آن‌ها دفترهای به اصطلاح فانتزی و با جلدهای خوش‌نقش و نگار را دوست دارند؛ خواسته‌ای که ناآگاهانه و برخاسته از طبیعت کودکانه آن‌هاست.

تصاویر، پیام مثبت یا منفی دارد

پس راه چاره چیست؟ بايد فرهنگ سازي مناسبي در اين زمينه صورت گيرد تا از چهره‌هاي نامناسب در پشت جلد دفترچه‌ها و سایر کالا‌ها استفاده نشود و الگوها، دانشمندان و مسائل فرهنگي كشورمان بيش‌تر در بین دانش‌آموزان برجسته شود.

خانواده‌ها نیز باید در هنگام انتخاب لوازم‌التحریرها برای فرزندانشان به تصاویر آن‌ها توجه کنند. چراکه‌ به گفته کارشناسان و صاحب‌نظران، همه تصاویر موجود بر روی لباس، لوازم‌التحریر و کیف دانش‌آموزان،‌ حامل یک پیام به مخاطب است و دانش‌آموز با دیدن تصاویر درج شده روی کیف، ‌تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد.

در صورتی که تصویر روی لوازم‌التحریر یا کیف، ‌ مثبت بوده و پیام سازنده تربیتی داشته باشد، ‌ اثرات مثبتی بر دانش‌آموز می‌گذارد و در غیر این صورت، آثار منفی تربیتی بر دانش‌آموز به همراه خواهد داشت.

خانواده‌ها باید به این موضوع توجه کنند که تصاویر،‌ چه نوع پیامی منتقل می‌کنند و آیا پیام منتقل شده با فرهنگ، ‌باورهای خانواده و نیازهای تربیتی کودک و نوجوان همخوانی دارد یا خیر.

گزارش از سمیه مظاهری