به گزارش نافع به نقل از فارس، برای کار تحقیقی در خصوص چند و چون مبارزات خودجوش مردم متدین استان همدان در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، به چند اداره و سازمان دولتی مراجعه کرده و نهایتاً به این نقطه رسیدم که باید رشته کلام خود را از «مرکز اسناد انقلاب» در دست بگیرم.

نشانی را حوالی میدان جهاد و خیابان میرزاده عشقی دادند.

صبح است، از میدان جهاد پیاده به راه می‌افتم و می‌پرسم؛ یکی می‌گوید: «مگر چنین چیزی هم داریم؟» دیگری که قدمت کاسبی‌اش در این خیابان به 50 سال می‌رسد، نشانی بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های اسلامی دفاع مقدس را به من می‌دهد. به ایستگاه شریعتی می‌رسم. از آن سوی خیابان دوباره به سمت میدان جهاد برمی‌گردم. در مسیر به یکی از ادارات دولتی بر می‌خورم. امیدوار می‌شوم که اینجا حتماً نشانی از مرکز اسناد خواهم یافت. وقتی می‌پرسم، یکی می‌گوید: «انقلابم مگه اسناد داشت؟»

قید پرسیدن از اهالی خیابان را باید بزنم. فکری به ذهنم خطور می‌کند، 118. با اشتیاق تماس می‌گیرم. «سلام،خداقوت، لطفاً مرکز اسناد ملی؟» اپراتور سلام می‌کند و لحظه‌ای بعد، خانم کامپیوتر می‌گوید: «شماره موردنظر شما ثبت نشده است».

ظهر شده، اما تحقیق و پژوهش من موضوع دیگری هم یافته است: «مرکز اسناد و کتابخانه ملی باید دیده شود» و همین موضوع خبرنگار فارس را بر آن داشت تا پس از رسیدن به این مرکز صعب الوصول و گفت‌و‌گو با مدیریت، مسئول روابط عمومی و نگهبانی مرکز اسناد و کتابخانه ملی همدان، این نوشتار را به رشته تحریر در آورد.

مدیر اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور با اشاره به وسعت فیزیکی ساختمان مرکز اسناد و کتابخانه ملی برخی از استان‌ها به مانند فارس، یکی از مسائل مرکز اسناد و کتابخانه ملی همدان را فضای فیزیکی محدود آن عنوان کرد.

سیدقاسم بلوری افزود: مرکز اسناد و کتابخانه ملی همدان با عامه مردم سر و کار ندارد و اکثر قریب به اتفاق مراجعان آن محققان، پژوهشگران و اهالی فرهنگ هستند، اما فضای فعلی این اداره پاسخگوی همین تعداد محدود مراجعین نیز نیست.

وی با اشاره به نگهداری و حفظ اسناد ملی اظهار کرد: در راستای در اختیار قرار دادن اسناد ملی برای استفاده محققان و پژوهشگران، اسناد ملی باید حفظ و نگهداری شوند.

مدیر اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور با بیان اینکه اسناد ادارات نیز در مرکز اسناد ملی نگهداری می‌شود، افزود: با توجه به اینکه یک سری از اسناد در دستگاه‌های مختلف به علت سهل‌انگاری از بین رفته است، خواهش می‌کنیم که در دور انداختن هرگونه برگه از بایگانی دقت بیشتری به کار گیرند و قبل از دور ریختن بازنگری صورت گیرد.

وی با اشاره به اسنادی در حوزه کتاب عنوان کرد: 5 هزار جلد کتاب از کتابخانه تخصصی که اوراق‌شناسی و منطقه‌شناسی و کتاب‌های مرجع نیز جزو اسناد ملی نگهداری می‌شوند.

بلوری افراد نخبه و صاحب‌نظر را نیز جزئی از اسناد ملی عنوان کرد و بیان داشت: پس از شناسایی افراد صاحب‌نظر با انجام مصاحبه‌هایی به عنوان سند ماندگار در این مرکز حفظ و نگهداری می‌شوند.

وی اضافه کرد: تاکنون یک میلیارد برگ از اوراق ادارات بررسی شده که 3 میلیون برگه ارزشمند از این برگه‌ها حفظ و مابقی برای بازیافت ارجاع شده است.

در پرسش و پاسخ با چند نفر از دانش‌آموزان و دانشجویان برداشت شد که اکثر آنها کتابخانه ملی را با نهاد کتابخانه‌های عمومی اشتباه می‌گیرند، درحالی که نهاد کتابخانه‌های عمومی فقط سر و سامان دادن به وضعیت کتاب‌های عمومی استان را برعهده داشته، اما کتابخانه ملی، تمام کتب نشر یافته را زیر پوشش خود دارد.

در کشور، 11 مدیریت منطقه‌ای اسناد و کتابخانه‌های ملی وجود دارد و مرکز اسناد و کتابخانه ملی همدان، مدیریت منطقه غرب کشور را شامل استان‌های کرمانشاه، کردستان، ایلام، لرستان و همدان عهده‌دار است. دارا بودن کتابخانه تخصصی بخش تاریخ از جمله ویژگی‌های شاخص این مدیریت منطقه‌ای است.

همه کتاب‌های متقاضی نشر غرب کشور، ابتدا در این مرکز شناسه ملی گرفته، در سامانه ملی ثبت شده و سپس یک نسخه از آن به کتابخانه ملی تهران فرستاده می‌شود تا برای همیشه بایگانی شود.

مرکز اسناد و کتابخانه ملی همدان در دو حوزه مهم اسنادی و کتابخانه‌ای به انجام وظیفه و ارائه خدمت می پردازد. این مرکز شامل واحدهای زیر است:

1. واحد ارزشیابی اسناد: اسناد و بایگانی‌های راکد ادارات دولتی را سرپرستی کرده، اسناد دارای ارزش را نگهداری و مابقی را امحاء می‌کند.

2. واحد خدمات آزمایشگاهی و مرمت اسناد: مرمت کتاب‌های قدیمی، نسخه‌های خطی و اسناد آسیب دیده کهن را در آزمایشگاه تخصصی برعهده دارد.

3. واحد طبقه‌بندی و فهرست‌نویسی اسناد: این واحد، اسناد شناسایی شده و دارای ارزش را برای بازیابی سریع و بهره‌برداری محققان، پژوهشگران و دانشجویان، طبقه‌بندی، فهرست‌نویسی و ثبت رایانه‌ای می‌کند.

4. واحد اطلاع‌رسانی اسناد: با مراجعه محققین و پژوهشگران برای مطالعه یا مشاهده یک سند، این واحد خدمات لازم را به آنها ارائه می‌کند.

5. واحد آرشیو شفاهی: شناسایی افراد و شخصیت‌های مهم فرهنگی، سیاسی، مذهبی، علمی و هنری از وظایف این واحد است تا با انجام مصاحبه، اطلاعات آنان را ثبت و ضبط کرده و به این ترتیب وقایع ملی از زبان شاهدان عینی به نسل‌های آینده منتقل شود.

6. واحد کتابخانه: در این واحد،ارائه فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار)، شاپا (شماره استاندارد بین‌المللی پیایندها) و شابکا (شناسگر استاندارد بین‌المللی کتابخانه‌های ایران) برای کتاب‌های جدید پیگیری و کتب مرجع، تاریخ ایران شناسی و ... جمع‌آوری می‌شود. همچنین کتابدار مشاور به سؤالات و نیازهای مراجعان حتی به صورت تلفنی پاسخ می‌دهد.

7. واحد فن آوری اطلاعات: پشتیبانی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری سایر واحدهای مرکز اسناد و کتابخانه ملی همدان و همچنین درج تازه‌ترین اطلاعات در سایت مدیریت مرکز اسناد و کتابخانه‌های ملی غرب کشور، از خدمات این واحد است.

دانش آموزان، دانشجویان، اساتید و همه علاقه‌مندان به کتاب و اسناد قدیمی و جدید، اگر پی کتابی گشتید و آن را در کتابخانه‌های عمومی و کتابفروشی‌های استان نیافتید، به مرکز اسناد و کتابخانه ملی همدان مراجعه کنید.

این مرکز اگر کتاب مورد نظر شما را دارا بود آن را در اختیارتان قرار می‌دهد و اگر دارا نبود، کارشناس فناوری اطلاعات با جستجو در سایت سازمان اسناد و کتابخانه‌های ملی کشور، به شما خواهد گفت در کدام مرکز استانی و یا منطقه‌ای، به گمشده خود دست خواهید یافت.

و همه هم استانی‌های عزیز، اگر نسخه خطی، کتاب قدیمی، سند مکتوب، نگاتیو، نوار کاست و یا آرشیو عکسی از تاریخ باستان ایران زمین؛ علی‌الخصوص دیار اکباتان و هگمتانه، در اختیار دارید به «مرکز اسناد و کتابخانه ملی همدان» به نشانی میدان جهاد،خیابان میرزاده عشقی، ابتدای خیابان رکنی مراجعه کرده و آن را به گنجینه اسناد ماندگار این مرکز بیفزایید.