به گزارش نافع، سفالگران لالجین که سینه به سینه این صنعت را به نسل بعدی انتقال می‌دادند، اکنون به‌تدریج کارگاه‌هایشان رو به انزوا می‌رود، بازار هنر آنها از رونق افتاده است، چون این روزها سرامیک‌ها و اجناس تزیینی چینی در فروشگاه‌های لالجین جا خوش کرده است.
اما آنچه از روز گذشته بارقه امید را بار دیگر در دلهای لالجینی‌ها زنده کرد تاکید و هشدار مدیریت ارشد استان بر این مهم بود که باید لالجین از کالای چینی پاک شود.
نیکبخت استاندار همدان در جلسه ستاد هماهنگی خدمات سفر نوروز 93 لالجین را شهری بی نظیر در معرفی سفال مطرح کرد و گفت نباید در این شهر شاهد فروش کالای چینی باشیم و لالجین باید از کالای چینی پاک شود.
علی‌رغم اینکه شهر لالجین استان همدان به مهد سفال کشور معروف است و 85 درصد مردم آن از این راه امــرار معاش می‌کنند ولی به دلیل وجود رقابت ناسالم و ورود کالاهای چینی، محصول سنتی این شهر به قیمت واقعی در بازار عرضه نمی‌شود؛ این وضعیت موجب شده است تا هنر و صنعت سفالگری در لالجین با مشکلات و دشواری هایی جدی دست و پنجه نرم کند.
این شهر با هنر آب و خاک آشنا، شهر سفال و سرامیک و مهد سفال منطقه غرب است که در شهرستان بهار واقع شده و دارای قدمتی طولانی در هنر صنعت سفال است به گونه‌ای که تولیدات آن در بازار‌های داخلی و خارجی نیز شناخته‌شده است. هرچند شغل بخش قابل توجهی از مردم لالجین کشاورزی است، اما تولید سفال و سرامیک حرف اول را در این شهر زیبا می‌زند.
برای تکمیل گزارش راهی کارگاه قدیمی یکی از سفالگران لالجین می‌شوم سر صحبت را با او باز می‌کنم حرف‌هایش بوی یکرنگی می‌دهد و درددل‌هایش شنیدنی است اما به محض آنکه می‌فهمد خبرنگار هستم دستش را در زمین و آسمان تکان می‌دهد و می‌گوید حرفهایم را برای دل خودت نگاه‌دار من حوصله جواب سوال پس‌دادن به این و آن را پس از چاپ این حرفها ندارم.
خیالش را از محفوض نگاه داشتن نامش راحت می‌کنم، می‌گوید: این شهر با سقال‌سازی هنرمندانه هنرمندانش لالجین شد اما حالا کسی سراغ هنر ما را نمی‌گیرد کار ما شده است قلک و گلدان‌سازی آتش کوره‌های ما را حجوم واردات چینی سرد کرد. بارها درباره هجوم سرامیک‌های چینی به لالجین حرف‌های زیادی عنوان شده اما گویا مسئولان چشم بر این واقعیت بسته‌اند تا شاهد نابودی این هنر اصیل باشیم.
در حالی که چرخ زیر پای خود را می‌چرخاند می‌گوید: در شهر لالجین بیش از 16 هزار نفر سکونت دارند و 70 یا 80 درصد لالجینی‌ها را هنرمندان سفال و سرامیک دربرگرفته است.
در حال حاضر هم حدود 700 کارگاه سنتی و مدرن سفال و سرامیک در لالجین فعال است و 200 فروشگاه و نمایشگاه بزرگ و کوچک‌، دست ساخته‌های معدود هنرمندان و صنعتگران را در کنار کالاهای بیشمار وارداتی از چین و تایلند به مشتریان عرضه می‌کنند.
*بی توجهی به نجات لالجین ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به همدان خواهد زد
در حالی که آهی می‌کشد ادامه می‌دهد لالجین از معدود مناطقی است که مردم آن به صورت سنتی و خانوادگی به یک حرفه و هنر اشتغال دارند و پیشه اصلی زنان و مردان این شهر از دیرباز سفالگری و سرامیک‌سازی بوده است،‌ اما بوده است و دیگر نیست.بی‌توجهی به نجات شهر و هنر لالجینی‌ها ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به صنعت و سنت همدان خواهد زد.
به گفته‌های من اکتفا نکنید نگاهی به وضعیت شهر گویاتر است که صنعت سفال و سرامیک لالجین در وضع هشدار قرار گرفته‌ و دیری نخواهد گذشت با حرف و وعده حمایت، مشکلات اهالی این حرفه حل نمی شود.
برای او از تاکید استاندار همدان مبنی بر اینکه لالجین در زمینه سفال به قدری مطرح است که در دنیا دومی ندارد و باید در ایام نوروز توجه ویژه‌ای برای جذب مسافران در این شهر صورت گیرد می‌گویم و عنوان می‌کنم استاندار همدان با اظهار تأسف از وجود کالاهای چینی در لالجین به مسئولان هشدار داده است با وجود صنایع‌چینی در لالجین مخالف هستم، نیکبخت در جلسه ستاد سفر نوروزی گفته است مردم وقتی وارد این شهر می‌شوند تنها باید صنایع‌دستی و تولیدات لالجین و استان را ببینند، اگر لازم باشد، دستور برنامه‌ای مدون را می‌دهم تا تولیدات چینی از سطح بازار لالجین جمع‌آوری شود.
*کار از کار گذشته است
سفالگر لالجینی لبخندی می‌زند و می‌گوید: امیدوارم بتوانند با این دستورات مسئولان دیگر را برای نظارت بر وضعیت موجود بیدارکنند اما کار از کار گذشته است در حال حاضر کارگاه‌های سفال شهر لالجین که روزگاری نمایشگاهی از انواع هنر ساخت سفال محسوب می‌شدند با ظرفیت پایین در حال کار هستند و اگر جلوی واردات سفال گرفته نشود، رفته‌رفته به سمت نابودی یا همان تعطیلی می‌روند.
آنچه مسلم است اینکه متاسفانه امروزه صنعت سفالگری که به‌ عنوان یک هنر ایرانی در دنیا زبانزد است، با تقلیدهای کشور چین وضع آشفته‌ای پیدا کرده و به بعضی از فروشگاه‌های لالجین کالاهای چینی وارد شده که این امر تعطیلی کارگاه‌های سفال را به همراه دارد و بر میزان بیکاری در همدان دامن می‌زند.
یکی دیگر از سفالگران که در کارگاه مشغول کار است نیز می‌گوید: نکته دیگر که می‌تواند خیلی خطرناک‌تر باشد این است که ما در انتقال این صنعت و هنر به نسل بعدی دچار مشکل می‌شویم. یعنی ارتباط با نسل بعدی قطع می‌شود و معلوم نیست که در آینده آیا این هنر و صنعت بتواند زنده بودن و پویایی خود را حفظ کند. از این‌رو به‌نظر من مسئولان باید این امکان را از دست وارد‌کنندگان بگیرند و اجازه ندهند که با واردات بی‌رویه به وضع موجود ضربه زده شود. با این واردات صنعت سفالگری از دست ما می‌رود. صنعت سفالگری و هنر سفال و سرامیک چیزی است که نسل به نسل انتقال می‌یابد و اگر انقطاعی در آن به ‌وجود آید دیگر جوانان ما استقبالی از این هنر نمی‌کنند.
*جذب گردشگر با صنایع دستی
رضا میراحمدی کارشناس ارشد برنامه‌ریزی توریسم در این زمینه معتقد است: تجربه نشان داده است كه با ايجاد تحول در صنعت گردشگري،می‌توان با به نمایش گذاشتن هنر لالجینی برای مسافران به صورت زنده گردشگر را به این شهر آورد. اما غالب شدن منافع كوتاه مدت، فعاليت كارگاه‌هاي سفال را به‌حداقل رسانده است. با اين‌كه سفال لالجين، شهرتي جهاني دارد و صادرات سفال از منابع اصلي درآمدزايي مردمان اين شهر محسوب مي‌شود اما در سال‌هاي اخير مسائل و معضلات عديده‌اي آن را از رونق انداخته و ورود سفال ارزان قيمت چيني، تهديد جدي براي اين صنعت به شمار مي‌رود. كارگاه‌هاي سنتي سفالگري شهرستان لالجين در استان همدان به لحاظ سازه و بناي كارگاهي و همچنين ابزارها، وسايل و دستگاه‌هاي سفالگري از قدمت تاريخي برخوردارند و مي‌توانند به عنوان جاذبه‌اي فرهنگي و تاريخي مورد توجه قرار گيرند اما به دليل نبود برنامه‌ريزي و مديريت‌شهري، آسيب‌هاي جدي بر پيكره شهر وارد شده است.
وی همچنین معتقد است سفالگران باید ببینند علت اینکه از کالای چینی بیشتر از کالای ما استقبال می‌شود چیست؟ برای رسیدن به این جواب باید کار کارشناسی و تحقیقاتی انجام شود .
*با وعده حمایت، مشکلات اهالی این حرفه حل نمی شود
در این زمینه رییس اتحادیه سفال و سرامیک لالجین نیز در یک گفتگو با رسانه ها عنوان کرده بود : سفال لالجین در شرایط خوبی به سر نمی برد اما وضعیت سرامیک این منطقه قابل قبول است و از شرایط به مراتب بهتری برخوردار است.
"نعمت اله مژدهی" با اشاره به عدم حمایت ها از صنایع دستی داشت تاکید کرده بود: با حرف و وعده حمایت، مشکلات اهالی این حرفه حل نمی شود و مسؤولان باید واقعا کاری کنند. با توجه به شرایط فعلی یک سری از کارگاه­ها به سمت تعطیلی حرکت می کنند و تعدادی نیز در پنج ماه گذشته از سال جاری تعطیل شده اند. وی به پیشرفت کشور ترکیه در زمینه سفال اشاره و گفته بود: در سالهای دورتر گروه‌هایی از این کشور برای بازدید به لالجین می‌آمدند و این در حالی بود که آنها در زمینه سفال هیج نداشتند.
کوتاه سخن آنکه اکنون ترکیه و به طور خاص شهر "ازمیر" یکی از بهترین مراکز سفال دنیا شده چرا که دولت پشتیبان آنها است. هنگامی که امروز ادعا می‌کنیم شهر لالجین یک شهر توریستی است و اعتبار جهانی دارد ترس این شعار خاطر را می‌آزرد که اگر هجوم کالای چینی به این دیار ادامه پیدا کند در آینده برای اثبات این ادعا باید دست به دامان عکس و فیلم و بازگویی خاطره ها برای نسل بعد باشیم تا ادعا را ثابت کنیم.
پرنیان فرهمند