شهرستان تویسرکان از جمله شهرهای غنی در داشتن آثار تاریخی و جاذبه های فرهنگی و توریستی است و در این حیث رتبه دوم استانی را به خود اختصاص داده است.از جمله این آثار و بناهای تاریخی وجود حمام های تاریخی با قدمتی چندصد ساله در این شهرستان است.

تا چند سال پیش بیشتر مردم از حمام های عمومی استفاده می کردند و کمتر خانه ای پیدا می شد که حمام اختصاصی داشته باشد. خانواده ها روز های تعطیل را به نظافت اختصاص می دادند و برای رفتن به حمام شال و کلاه می کردند.

از جمله حمام های قدیمی در شهر تویسرکان می توان به حمام “جولستان، زرهان، سرابی، باغوار و عین آباد” اشاره کرد که به جز حمام عین آباد بقیه در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده اند. ناگفته نماند که حمام عین آباد نیز در دست پیگیری برای ثبت در فهرست آثار ملی قرار دارد.

 از میان این حمام های قدیمی به سراغ حمام جولستان و زرهان رفتیم. حمام هایی که سالیان سال است بلا استفاده مانده است و حال به دلیل قدمت تاریخی بناها و وقفی بودن در تملک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و اداره اوقاف قرار دارد.

 بناهایی که به جای فرهنگ، بی فرهنگی را رواج می دهند!!!

اهالی محله جولستان از وضعیت نامناسب حمام که سیمای شهری را تخریب کرده است گله ها دارند.

آقای طهماسبی یکی از اهالی این محله در گفتگو با خبرنگار رودآور گفت: چرا هیچ مسئولی چاره ای برای این محله نمی اندیشد. حمام جولستان که در حال تخریب است در کنار مسجد محله قرار دارد و جلوه مسجد را نیز کمرنگ کرده است.از مسئولین می خواهیم راه حلی پیدا کنند اگر می گویند جز بناهای تاریخی است آن را بازسازی کنند و اگر وقفی است  فکری دیگر برای آن داشته باشند.

آقای گودرزی نیز در این خصوص گفت: متأسفانه با وجود اینکه درب حمام بسته شده است ولی به دلیل تخریب بخشی از آن از طرف دیگر حمام معتادین در آنجا جمع می شوند. سال گذشته چند دانشجو را که می خواستند از بنا عکس بگیرند همراهی کردم.وقتی که خواستیم وارد حمام شویم چندین معتاد در آنجا نشسته بودند و … با هزار دردسر آن ها را بیرون کردیم تا دانشجویان عکس هایشان را بگیرند.

تأسف بار تر اینکه برخی نیز به گمانشان که این حمام مخروبه ای بیش نیست، زباله های خود را از درون پنجره های شکسته به داخل حمام می ریزند و گاه گاهی اطراف این محل بوی بد می دهد.

آقای محمدظاهری از دوستان آقای گودرزی نیز گفت: حمامی که در حال تخریب است و محل تجمع معتادین و شهر را نازیبا کرده است، دیگر به آن نمی شود گفت آثار ملی یا بنای تاریخی و باید گفت این بنا به نوعی بی فرهنگی و اعتیاد را رواج می دهد.

با وجود آماده بودن طرح های مرمتی بناهای تاریخی تویسرکان، این آثار با نبود سرمایه دست و پنجه نرم می کنند

محمد جواد فتحی مدیر اداره میراث فرهنگی تویسرکان نیز در گفتگویی با خبرنگار رودآور گفت: قطعا بناهای تاریخی شناسنامه هر کشوری هستند و با نابودی این آثار هویت آن کشورو شهر از بین می رود.

وی افزود: برای بازسازی و مرمت بناهای تاریخی نیاز به اعتبار و سرمایه است و به دلیل کمبود اعتبارات در این راستا تمام همت خود را برای جذب سرمایه گذار گذاشته ایم.

مدیر اداره میراث فرهنگی تویسرکان اظهار داشت: با بازسازی این گونه بناها، علاوه بر آنکه فرصت های گردشگری و فرهنگی بیش از پیش برای تویسرکان شهری؛ با قدمت سه هزار ساله فراهم می شود، فرصت های جدید شغلی و درآمدزایی نیز برای همشهریان و سرمایه گذران ایجاد خواهد شد.

فتحی به مرمت و بازسازی حمام سرابی اشاره کرد و افزود: حمام سرابی یکی از آثار تاریخی دوره صفوی با قدمت ۳۰۰ سال نیز از جمله حمام های قدیمی بود که به مرور زمان در حال تخریب شدن بود ولی به کوشش یک سرمایه گذار عملیات مرمت آن که از سال ۸۷ آغاز شده بود در بهمن ماه سال ۹۰ با کاربری سفره خانه و موزه حمام به بهره برداری رسید.

وی با تأکید بر اینکه طرح های مرمتی حمام های جولستان و زرهان آماده است، اظهار داشت: در صورت رفع موانع قانونی و اعلام آمادگی سرمایه گذار این بناها در کمترین زمان بازسازی خواهند شد.

مدیر اداره میراث فرهنگی تویسرکان یادآور شد: بناهای تاریخی تویسرکان که بسیاری از آن ها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند باتوجه به کمبود اعتبارات برای مرمت و بازسازی با مشکل سرمایه دست و پنجه نرم می کند و برای پابرجایی نیاز به سرمایه گذار بخش خصوصی دارند.

حجت‌الاسلام احمد‌رضا خزایی رئیس اداره اوقاف و امور خیریه تویسرکان در خصوص وقفی بودن دو حمام جولستان و زرهان گفت: مسئله وقفی بودن حمام جولستان حل شده است و اگر سرمایه گذاری وارد شود، می توان از این بنا با بازسازی آن استفاده بهینه ای در راستای ترویج فرهنگ و تاریخ کشور کرد و باید گفت در هفته گذشته با سرمایه گذاری رایزنی شده است.

وی در خصوص حمام زرهان نیز گفت: به دلیل آنکه در سالیان گذشته فرد مشخصی تمام سرمایه خود را برای بازسازی و نگهداری حمام هزینه کرده است و به نوعی حق کسب دارد برای جلب رضایت وی و اینکه حمام در اختیار اوقاف و یا سرمایه گذار قرار گیرد نیاز به صرف هزینه ای به نسبت بالا است که این مطلب سبب شده روند جذب سرمایه گذار به کندی پیش رود.

شایان ذکر است حمام جولستان در خیابان شهدا، بالاتر از چهار راه حافظ؛ جنب مسجد اعظم جولستان شهر تویسرکان قرار دارد و با شماره ثبت ۲۴۳۲۴ در فهرست آثار ملی ثبت شده است و با توجه به فرم پلان و نوع طاق و قوس های این حمام به به نظر می رسد که در دوره صفویه ساخته شده و از آنجا که در محله جولاستان قرار گرفته به همین نام موسوم است.این حمام توسط سازندگان، وقف استفاده مردم شهر تویسرکان شده و تا سال های اخیر نیز با کاربری اصلی، دائر بوده است.

حمام زرهان که در تویسرکان، خیابان شریعتی، کوچه یعقوبی، محله زرهان، ما بین کوچه مسلم بن عقیل و کوچه روحانی قرار دارد با شماره ۲۵۱۱۸ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.به نظر می رسد که در دوره قاجاریه ساخته شده و پس از آن نیز تغییراتی برای نگهداری و استفاده بهینه در آن انجام شده و از آنجا که در محل زرهان قرار گرفته، به همین نام موسوم است.

متأسفانه بر روی روزنه های نورگیرها در فضاهای مختلف از روی بام پوششی قرار نگرفته که همین امر سبب ریزش برف و باران و گرد و غبار به فضای داخلی شده است.پوشش های دیوارها نیز در برخی از قسمت ها از بین رفته و یا حتی ساختار آجری آن ها تخریب شده است.نفوذ رطوبت های بالا روند و نزولی نیز شرایط تخریب و از هم پاشیدگی طاق ها و دیوارها را فراهم کرده است.

حرف آخر:

آنچه که مسئولان امر باید به آن توجه داشته باشند این است که آثار و بناهای تاریخی بخشی از تاریخ و فرهنگ هر کشور هستند.چنان که برخی کشورها حتی برای ساختن هویتی جعلی در تکاپوی ایجاد بناها و آثار تاریخی در کشورشان هستند.

آیا وقت آن نیست که مسئولان ذی ربط بیش از پیش برای حفظ هویت و شناسنامه کشور تلاشی مضاعف داشته باشند تا آیندگان، گذشته پر افتخار خود را بدانند و بدان افتخار کنند. پذیرفتن نبود بودجه و سرمایه نمی توانند بهانه و دلیلی برای سهل انگاری و عدم رسیدگی به مرمت و حفظ آثار تاریخی باشد.

عکس هایی از حمام جولستان و حمام زرهان:

عکس حمام سرابی قبل از مرمت و بازسازی

عکس از حمام سرابی بعد از مرمت و بازسازی