به گزارش نافع، دکتر احسان پوری در نشست تخصصی نقش تکنولوژی‌های نوین در مطبوعات محلی و بررسی تهدیدها و فرصت های شبکه های اجتماعی که در همدان برگزارشد، گفت: شبکه‌های اجتماعی هم فرصت است و هم تردید و قطعا راه مقابله با آن‌ها، فیلترینگ نیست، بلکه با این کار صرفا خودمان را گول می‌زنیم.

این مدرس دانشگاه درباره‌ این‌که سیاست‌گذاری درست در رابطه با این شبکه‌ها چیست؟ تصریح کرد: حال که اندیشمندان اعتقاد دارند، حرکت این شبکه‌ها از طرف خود مردم است، بهتر است این موضوع را نیز به‌دست مردم بسپارند و با بالا بردن سواد رسانه‌یی و سطح فرهنگ کاربران، از طریق آموزش پیش روند.

او ادامه داد: کشور ما در حوزه‌ی تولید محتوای مجازی به زبان فارسی در رتبه‌ی چهارم قرار دارد. وقتی مخاطب چنین قدرتی را برای ما فراهم می‌کند، می‌توانیم از آن به‌عنوان یک فرصت استفاده کنیم. البته برخی نکات در این فضا وجود دارد که مسوولان با آن موافق نیستند، اما آیا مردم هم با آن‌ها موافق نیستند؟ فضای شبکه‌های اجتماعی باید بازتر شود و با نظارت و نه کنترل بیشتر، پیش برویم. از سوی دیگر، رسانه‌های ما باید با جریان مردم همسو باشند.

وی افزود: نمی‌گویم همه‌ی نکات موجود در فضای اینترنت، مثبت است و ما باید یک اینترنت کاملا آزاد در اختیار مردم قرار دهیم؛ اما می‌توانیم با استفاده از روش‌های چندوجهی و فرهنگ‌سازی، اینترنت آزاد را در اختیار مردم قرار دهیم. باید روی فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی کار شود.

پوری با اشاره به نظر بسیاری مبنی بر داشتن یک شبکه‌ی اجتماعی بومی،‌ بیان کرد: بسیاری اعتقاد دارند، ما باید یک نمونه‌ی بومی از شبکه‌های اجتماعی داشته باشیم؛ اما بسیاری دیگر معتقدند، چنین الگویی در ایران پاسخ نمی‌دهد، ولی اگر قرار است شبکه‌ی بومی راه‌اندازی شود، باید با عرف مردم هم‌خوان باشد، یعنی بررسی کنیم ببینیم اگر یک خانم می‌خواهد عکس بی‌حجابش را در این شبکه بگذارد‌، ما می‌توانیم با آن کنار بیاییم یا خیر؟ اگر هم نمی‌توانیم حداقل با یکی از شبکه‌های اجتماعی موجود کنار بیاییم، نه این‌که هر روز، شکی را به بهانه‌ی فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی به جامعه وارد کنیم. این فضای روانی اصلا مناسب نیست و بیش از حد به این تکنولوژی‌ها اعتبار می‌دهد و موجب می‌شود ذائقه‌ی مخاطب نیز به سمت آن‌ها برود.

این پژوهشگر حوزه‌ی رسانه‌های اجتماعی در پاسخ به این‌که شبکه‌های اجتماعی با سرعتی که در انتشار اخبار دارند، کم‌کم در حال عقب زدن رسانه‌های سنتی هستند،‌ دقیقا چه اتفاقی در حال رخ دادن است‌؟ اظهار کرد: این‌که این شبکه‌ها در حال عقب زدن رسانه‌های سنتی هستند،‌ کاملا درست است، اما باید توجه داشته باشیم که در ذات رسانه، مرگ وجود ندارد، مگر در شرایطی که رسانه، مخاطبش را از دست بدهد. یکی از کارکردهای شبکه‌های اجتماعی، رسانه است، اما ماهیت رسانه را ندارند.

عملکرد های شبکه اجتماعی
1)     ارائه خدمات مانند چت ، وبلاگ نویسی ، ایمیل ، پیام های فوری ، ویدئو ، اشتراک گذاری فایل  و ...
2)     ساخت یک پایگاه داده از کاربران که باعث می شود تا کاربران دوستان خود رابیابند درعین حال اجتماعات مختلفی هم شکل می گیرند.
3)     آزاد و بدون هزینه هستند.
4)     اضافه کردن ویژگی های جدید بر اساس نظرات کاربران
5)     اجازه دادن به کاربران برای دسترسی داشتن و تنظیم قوانین و حفظ حریم خصوصی
6)     ایجاد جوامع و گروههای مختلف
7)     فراهم کردن زمینه ای برای ملاقات با افراد غریبه یا کسانیکه به زمینه های مختلف مورد نظر افراد نزدیک هستند.

نسل بندی و انواع شبکه های اجتماعی
1)      نسل اول وب : ( 1990 تا 2000)
1.      ايميل
2.      وب سايت
3.      موتورهاي جستجو
4.      يلو پيج ها
5.      دايركتوري ها
6.      چت رومها ( ياهو )
2)     نسل دوم وب : (  2000 تا 2009) شبكه هاي اجتماعي يا رسانه هاي اجتماعي
1.      وبلاگها ( داخلي و خارجي ، نرم افزارهاي بلاگ نويسي )
2.      ميكروبلاگها ( توئيتر ، فرند فيدز )
3.      شبكه هاي دوست يابي ( اوركات )
4.      شبكه هاي اجتماعي ( فيس بوك ، ماي اسپيس ، دليشز، كلوب ، گوگل ويو )
5.      ويكي ها ( ويكي پديا ، ويكي مديا )
6.      سايت هاي اشتراك گذاري ( فليكر ، يوتيوب ، كلام تي وي )
7.      پيام رسانها ( ياهو مسنجر ، گوگل تاك )
8.      تالارهاي گفتگو ( انواع فرومهاي عمومي و تخصصي )
9.      گروه هاي ايميلي ( ياهو و گوكل )
10.  خبرخوانها ( انواع فيدها ، گوگل ريدر ، نيوز پارسيك )
11.  پادكستها ( پادكست ، ودكست )
12.  لينكدوني هاي عمومي ( بالاترين ، ديگ )

معروفترین شبکه های اجتماعی
در این قسمت به معروفترین شبکه های اجتماعی که در سطح جهانی و بین المللی فعالیت دارند اشاره می شود.
نام
موضوع
کاربر
My Space
عمومی- آمریکای شمالی
۲۹۰,۰۰۰,۰۰۰
Face Book
عمومی-آمریکای شمالی
۷۴,۰۰۰,۰۰۰
Classmates
همکلاسی‌های قدیمی
۴۰,۰۰۰,۰۰۰
Xanga
عمومی و وبلاگ
۴۰,۰۰۰,۰۰۰
Flixster
فیلم‌های سینمایی
۳۶,۰۰۰,۰۰۰
Friends Reunited
دوستان قدیمی
۱۹,۰۰۰,۰۰۰
LinkedIn
تجارت
۱۶,۰۰۰,۰۰۰
Imeem
موسیقی، عکس، ویدیو
۱۶,۰۰۰,۰۰۰

میانگین استفاده کشورها از شبکه های اجتماعی
طبق گزارش سال ۲۰۰۹ موسسه تحقیقاتی نیلسون درباره سایت های شبکه اجتماعی و وبلاگ ها، دو سوم از جمعیت کاربران اینترنت در کشورهای مورد بررسی، بازدیدکننده شبکه های اجتماعی یا وبلاگ ها هستند. استفاده از سایت های شبکه اجتماعی و وبلاگ ها در اینترنت رشد داشته و به چهارمین مورد استفاده کاربران تبدیل شده است. در سال گذشته در همه کشورهای مورد بررسی بیش از نیمی از جمعیت آنلاین، استفاده کنندگان از این نوع سایت ها بوده اند.
در بین شبکه های اجتماعی محبوب از قبیل مای اسپیس، اورکات، فیس بوک و ببو ، رشد استفاده از فیس بوک بیشتر از سایر رقبا بوده است. آلمان با ۱۲ درصد، انگلستان با ۱۰ درصد و ایتالیا و اسپانیا با همین حدود بیشترین رشد استفاده این سایت ها را داشته اند. در میان کشورهای بررسی شده، کاربران برزیل همچنان صدرنشین استفاده از شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها هستند و بیش از ۸۰ درصدشان از شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها استفاده می کنند.

میانگین سن کاربران شبکه های اجتماعی
به خاطر رشد قابل توجه استفاده از شبکه های اجتماعی، این سایت ها سهم قابل توجهی از کل زمان صرف شده در اینترنت را به دست آورده اند. در حالی که این سهم در سال ۲۰۰۷ حدود شش درصد بوده، در سال ۲۰۰۸ به حدود نه درصد رسیده و رشد ۳۸ درصدی داشته است. در بین کشورهای بررسی شده سوئیس با ۲۰۷ درصد و آلمان با ۱۴۰ درصد بیشترین رشد در زمان صرف شده برای استفاده از شبکه های اجتماعی را داشته اند.
ترکیب سنی استفاده کنندگان از فیس بوک در سال های اخیر به میزان قابل توجهی تغییر کرده است. در حالی که فیس بوک در ابتدا در محیطی دانشگاهی و برای استفاده دانشجویان راه اندازی شد و کاربران اولیه آن اکثرا جوان بودند، به تدریج مخاطبان آن گسترده تر شد و تعداد کاربران مسن تر در این شبکه اجتماعی افزایش پیدا کرد. در حال حاضر ۳۵ تا ۴۹ ساله ها با جمعیت حدود ۲۴ میلیون نفر بیشترین کاربران فیس بوک را تشکیل می دهند. بعد از آن ۱۸ تا ۳۴ ساله ها قرار دارند و حدود ۲۳ میلیون نفر از اعضای فیس بوک هستند.

نمونه علمی شبکه اجتماعی
باید اذعان داشت که لزوما تمامی شبکه های اجتماعی دارای ماهیت منفی نیستند و برخی از این شبکه ها دارای بار دانشی و علمی برای کاربران و مخاطبان خود هستند  سازمان هوا فضای آمریکا (ناسا) برای جذب جوانان علاقمند به موضوعات هوافضا، یک شبکه اجتماعی را بر پایه استانداردهای نسل آینده وب و تنظیمات سایت خود راه اندازی کرد. این شبکه اجتماعی جدید که «مای ناسا» نام دارد، بخش های بسیار پیشرفته ای دارد که کاربران می توانند از طریق آنها تصاویر و تفکرات خود را درباره موضوعات فضایی با سایر کاربران به اشتراک بگذارند.مای ناسا یک نمونه بسیار اصلی از شبکه های اجتماعی است و یک محیط مجازی را می سازد که در آن کاربران می توانند تمام موضوعات و مقولات مورد نظر و شخصی خود را جمع آوری کنند.

نمونه هایی از عملکرد شبکه های اجتماعی در جهان
1)      فیس بوک ، توییتر و فتنه 88  در ایران
در زمان ناآرامی های پس از انتخابات ایران نیز، توییتر و فیس بوک از اصلی ترین ابزارها و پل های ارتباطی میان سازمان دهندگان خارجی و داخلی با معترضین بودند. در همین زمان، توییتر اعلام کرد طبق زمانبندی فنی این شبکه، سایت توییتر بدلیل انجام تغییرات و تعمیرات برنامه ریزی شده موقتا به مدت یک روز از دسترس خارج خواهد شد. وزارت امور خارجه آمریکا با صدور نامه ای رسمی به مدیران این شبکه، خواستار تعویق این تعمیرات و ادامه سرویس دهی به معترضان داخل ایران شد. توییتر نیز با پذیرش این درخواست، تعمیرات فنی خود را به تعویق انداخت.

2)     توییتر و جنبش وال استریت
یکی از جنجال ‌برانگیزترین این رویدادها که رسانه‌های جمعی، و به خصوص توییتر، نقش مهمی در شکل‌گیری و گسترش آن داشته‌اند جنبش اشغال وال استریت است. شروع این جنبش بازمی‌گردد به زمانی که مجله ضدمصرف‌گرایی Adbusters پیشنهاد خود را برای برپایی راهپیمایی در 17 سپتامبر در منهتن جنوبی به چاپ رسانید. و در پی این یادداشت، مخالفان از تلفن‌های همراه خود و سایت‌های اجتماعی مانند توییتر، فیس بوک و یوتیوب برای پخش این پیام در سرتاسر جهان استفاده کردند. و از آن پس، به کمک شبکه‌های اجتماعی، و به خصوص توییتر، تجمع‌های بعدی سازماندهی شدند.

شبکه های اجتماعی و دینداری
اگر دین را مفهومی مطلق و انتزاعی در نظر بگیریم، دینداری مفهوم نسبی و انضمامی برای آن محسوب می شود. لذا هر آنچه از مفاهیم دینی که بصورت انتزاعی و مطلق در ذهن انسان دیندار وجود داشته باشد باید باید به صورت ما به ازای خارجی که همان هنجارهای ظاهری است در عملکرد وی مشاهده گردد.
اگر چه شبکه های اجتماعی در اینترنت در اصل شبکه اجتماعی نیستند و باعث ارتباط رودررو بین افراد نمی شوند ولی بسیاری از مطالعه کنندگان اینترنت تمایل دارند از اصطلاح «اجتماع» برای اشاره به جمع کاربران استفاده کنند. در این شبکه ها کاربران میتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و نظرات، عکسها، ویدیوها و غیره را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
دین اسلام همواره موافق پیشرفت و علم است لذا اسلام با علم اینترنت مخالف نیست. شبکه های اجتماعی نیز در اصل موضوع هیچ مغایرتی با دین مبین اسلام ندارد و پدیده ای هستند برای ارتباط بیشتر بین مردم که در نهایت آگاهی بیشتر مردم را باعث می شود. شبکه های اجتماعی در دنیای مجازی ارتباط رودرو با افراد برقرار نمیکند و این شاید تفاوت اصلی شبکه اجتماعی مجازی با شبکه اجتماعی واقعی باشد . برای اثبات این تفاوت میتوانیم این مثال را مطرح کنیم: همانطور که میدانید یکی از قابلیت های شبکه های اجتماعی مجازی به اشتراک گذاری عکس در آنهاست. به دلیل مجازی بودن فضا و همچنین نبود ارتباط رودرو و از همه مهمتر آزادی بدون مرز در یک شبکه اجتماعی مجازی ، برخی از کاربران عکس های شخصی خود را به اشتراک میگذارند ولی آیا همان فرد در دنیای واقعی نیز میتواند همان عکس را در دست گرفته و در یک شبکه اجتماعی واقعی به دیگران نمایش دهد؟ مسلما پاسخ منفی است.
قرآن و دین اسلام انسان ها را به رعایت اخلاقیات و حفظ حیاء دعوت میکند.  ایرانیان نیز به عنوان مردمی مسلمان و همچنین انسان باید اصول اخلاقی را که در نهاد یک انسان وجود دارد و در تعالیم ذکرشده است را رعایت کنند. ولی متاسفانه شاهدیم که در شبکه های اجتماعی برخی از کاربران چنین مسائلی را رعایت نمیکنند و موجب شده اند محیط شبکه های اجتماعی تاحدودی آلوده باشد.
اگر بررسی کنیم که چرا عفت و حیاء اینچنین تنزل پیدا کرده است باید وارد بحث های مختلفی شویم که دراینجا امکان آن وجود ندارد. ولی میخواهیم به این بپردازیم که یک رفتار اخلاقی و بر مبنای اسلام در شبکه های اجتماعی چگونه میتواند باشد.
از آنجا که یک انسان مسلمان باید احکام اسلامی را رعایت کند و آزادی باعث از بین رفتن اختیارش نمی شود. اخلاق اسلامی حکم میکند عفت و حیاء را در شبکه های اجتماعی رعایت کنیم. از به اشتراک گذاری عکس های شخصی خودداری کنیم (کما اینکه این مسئله قابل بحث در حوزه امنیت در شبکه های اجتماعی نیز می باشد). از عضویت در بخش های غیراخلاقی خودداری کنیم و در کل از آزادی که در اختیار ما قرار داده شده است درست استفاده کنیم و بایدها و نبایدها را رعایت کنیم.
هر چند محیط شبکه های اجتماعی از اخلاقیات فاصله گرفته است. ولی آیا این مسئله باید باعث شود که افرادی که به اصول مذهبی پایبند هستند میدان را خالی کنند؟
در پاسخ باید گفت: پیامبر اکرم (ص) در محیطی رشد و دین اسلام را تبلیغ کردند که انواع مفاسد و کج فکری ها در آن رواج داشت ، اگر چاره خالی کردن میدان بود ، پیامبر حتما چنین عملی را انتخاب میکرد ولی میدانیم که اینچنین نبوده و پیامبر با تبلیغ ها و برشمردن دلایل اشتباه بودن عقاید آن زمان و همچنین ارائه راهکاری مناسب دینی را ارائه دادند که بعد از ۱۴۰۰ سال هنوز به عنوان دینی کامل شناخته می شود. پس اگر هرمحیطی چه در دنیای مجازی و چه در دنیای واقعی دارای مشکلات اخلاقی و دیگر مشکلات رایج می باشد ، نباید به فکر حذف یا رها کردن آن باشیم بلکه باید در آن محیط ها راهکارهایی را ارائه دهیم.
در شبکه های اجتماعی این راهکار تبلیغ اسلام و در حقیقت اخلاقیات می باشد. مسئله تبلیغ اسلام بسیار پیچیده است و باید در آن مسائل جامعه شناسی و همچنین رواشناسی را دخالت داد تا در نهایت نتیجه ای مناسب حاصل شود و موجب دور شدن کاربران از مسائل دینی نشود.  

تهدیدات شبكه های اجتماعی
ابزارهای شبكه های اجتماعی، نحوه تعامل در زندگی شخصی مردم را تغییر داده اند و اكنون در حال تغییر زندگی حرفه ای آنها نیز هستند. در حقیقت، این شبكه ها نقش مهمی در نحوه انجام تعاملات شغلی و تجاری نیز ایفا می­كنند. اما نكته مهم، ریسك بسیار بالای این شبكه ها است. این ابزارها با صدها میلیون كاربر در شبكه های مختلف اجتماعی، در سال­های اخیر توجه مهاجمان را بیش از هر هدف دیگری به خود جلب كردند. علی رغم همه آنچه گفته شد این شبکه ها به نوبه خود دارای تهدیداتی هستند که کاربرانشان را آماج خود می سازند. که در این جا به ذکر عناوین مهمترین آنها بسنده می شود.
1)      كرم­های رایانه ای
2)      سرقت هویت
3)      تروجان­ها
4)      نشت داده ها
5)      شناسایی افراد ارزشمند
6)      جعل درخواست بین سایتی
7)      جعل هویت
8)      اعتماد
9)      سلاحهای آسیب و آزارجمعی
10)   جرایم شبکه ای و اقتصاد