به گزارش نافع، دلیل انتخاب این روز، شأن نزول آیه «هل اتی» در سوره "الانسان" است که به خانواده و استحکام پایه‌های آن اشاره دارد. آیه «هل اتی» 25 ذی‌الحجه در شأن اهل بیت پیامبر(ص) نازل  شد که پس از سه روز روزه و انفاق افطار خود، از طرف خداوند اطعام شدند.

اما در شورای فرهنگ عمومی، اتفاق نظر بر این بود که روز بازنشستگان با یک روز در تقویم رسمی کشور تلفیق شود که بهترین روز برای این منظور، روز 25 ذی‌الحجه یعنی روز خانواده بود.

خانواده در دین مبین اسلام، یکی از مهم‌ترین ارکان جامعه محسوب می‌شود و پایبندی به خانواده، جلوگیری از بی‌بندوباری و همچنین ارتقاء جایگاه و تحکیم بنیان خانواده از مسائلی است که به آن سفارش فراوان شده است.

خانواده به عنوان کوچک‌ترین نهاد اجتماعی، آسیب پذیرترین گروه در برابر آسیب‌های اجتماعی است به طوری که بیشتر مشکلات و آسیب‌ها ابتدا در خانواده‌ها بروز پیدا می‌کند و در صورت پیشگیری نکردن و برخورد اشتباه با آن‌ها به درون جامعه نیز رسوخ می‌کند و در این شرایط دشوار دیگر نمی‌توان به راحتی مشکلات و آسیب‌ها را کنترل کرد.

از طرف دیگر خانواده موفق با بهره‌گیری از فرامین دینی و سبک زندگی اسلامی می‌تواند فرزندان شایسته‌ای را تربیت کرده و نه تنها جامعه را دچار چالش نسازد؛ بلکه باری از دوش آن بردارد.

دین مبین اسلام، الگوهای صحیح رفتار با فرزندان، برخورد زوجین با یکدیگر و تربیت فرزندان را به خوبی ترسیم کرده که در آیات و روایات نمونه‌های آن فراوان دیده می‌شود.

یکی از مهمترین نمونه‌های این احادیث، روایتی از پیامبر اکرم(ص) است که فرموده‌اند: «فرزندانتان را برای زمان خودشان تربیت کنید نه برای زمان خودتان»؛ امیرالمؤمنین(ع) نیز در وصیت‌نامه گرانقدرشان به امام حسن مجتبی(ع) فرموده‌اند: «قلب نوجوان، چون زمين کاشته نشده، آماده پذيرش هر بذري است که در آن پاشيده شود».

از طرف دیگر، گسترش روزافزون فناوری‌های‌ ارتباطی در عصر حاضر و حمله و هجمه فرهنگی به جوانان و نوجوانان با استفاده از فناوری‌های نوین، راه را برای برقراری ارتباط دوستانه والدین با فرزندان دشوار و گاه غیرممکن ساخته است.

واقعیت امر این است که امروزه بسیاری از خانواده‌ها، روش برخورد صحیح با فرزندان خود را نمی‌دانند و تربیت غلط یا سهل‌انگاری در برخورد با فرزندان موجب ایجاد ناهنجاری‌های فردی و سپس اجتماعی خواهد شد درحالیکه یکی از مهمترین کارکردهای خانواده، تربیت اعضای جامعه به شمار می‌آید.

شهریار عبدالملکی، روانشناس و مشاور خانواده در این‌باره به خبرنگار ما گفت: خانواده به عنوان "اصیل‌ترین و بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی" دارای کارکردهای متعدد اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی، معنوی، تربیتی و آموزشی است، اما با کمال تأسف بسیاری از خانواده‌ها، این کارکردها را نمی‌دانند یا بسیارضعیف و گذرا با آن آشنا هستند.

وی با بیان اینکه در حوزه کارکردهای اجتماعی، خانواده‌ها نتوانسته‌اند اعضای جامعه‌پذیری را پرورش دهند، افزود: نشانه‌ها و مصادیق این موضوع را می‌توان در ابعاد مختلف اجتماعی چون تعاملات اجتماعی، رعایت قوانین و مقررات اجتماعی و پایبندی ارزش‌ها و هنجارهای جامعه از طرف نوجوانان و جوانان مشاهده کرد.

عبدالملکی ادامه داد: در حوزه کارکردهای اخلاقی نیز یکی از مهمترین وظایف و مسئولیت‌های خانه و خانواده، گسترش اخلاق و نهادینه‌کردن آن در حوزه اخلاق فرزندان است، اما امروزه شاهد بداخلاقی‌ها، کژرفتاری‌ها و رفتارهای ضداخلاقی هستیم که می‌توان بخشی از آن را ناشی از غفلت‌ها و بدکارکردی خانواده دانست.

وی بیان کرد: در حوزه کارکردهای معنوی که مهمترین و اثرگذارترین فعالیت خانه و خانواده می‌تواند باشد نیز امروزه شاهد سطحی‌نگری هستیم.

این کارشناس و مشاور خانواده اظهار داشت: بر همه روشن است که کارکردهای معنوی تا چه اندازه می‌توانند در سایر حوزه‌ها اثرگذار بوده و عوامل شکوفایی، رشد و تعالی انسان‌ها را فراهم سازند، اما با کمال تأسف، این نوع کارکردها نیز در خانه و خانواده مورد غفلت واقع شده است.

عبدالملکی با اشاره به کارکردهای آموزشی و تربیتی نهاد خانواده نیز گفت: باید مهارت‌های زندگی، مهارت‌های اجتماعی و مهارت مقابله با مشکلات پیش‌روی نوجوانان و جوانان به وسیله این نهاد به اعضا انتقال داده شود درحالیکه والدین، خود دارای این مهارت‌ها نیستند.

وی اضافه کرد: در بخش فعالیت‌های تربیتی نیز با کاستی‌های متعددی در نهادهای خانواده روبرو هستیم.

عبدالملکی تصریح کرد: مجموعه این حوزه‌ها هم می‌توانند فرصتی برای ارائه کارکردهای صحیح در خانه و خانواده باشند و هم می‌توانند تهدیدی برای نهاد خانواده به شمار آیند.

وی ادامه داد: خانواده‌هایی که به این کارکردها، بی‌توجهی می‌کنند؛ مستعد تولید آسیب‌های فردی و اجتماعی متعددی هستند و به اجتماع آسیب می‌زنند.

عبدالملکی خاطرنشان کرد: خانواده‌هایی که از الگوهای صحیح تربیتی، آموزشی و اخلاقی بی‌بهره‌اند؛ بی‌برنامه محسوب شده و آینده فرزندان خود را تیره و تار خواهند ساخت.

وی بیان کرد: این خانواده‌ها نمی‌توانند بستر مناسبی برای شکوفایی استعدادهای فرزندانشان را فراهم سازند؛ در مقابل، چنانچه خانواده‌ای مقید به اصول و آداب یادشده باشند؛ فضایی را فراهم می‌کنند که فرزندان بتوانند به سعادت دنیوی و اخروی برسند.

این مشاور خانواده اظهار داشت: به عنوان نمونه می‌توان به خانواده‌هایی اشاره کرد که صاحب سبک، برنامه و روش برای تربیت فرزندان بوده و در بعد عاطفی، اقتصادی، اجتماعی و معنوی، توجه ویژه‌ای به رشد فرزندان خود داشته و به عواطف مورد نیاز آن‌ها اهمیت می‌دهند.

عبدالملکی اضافه کرد: این خانواده‌ها به احساسات فرزندانشان، اهمیت داده و نیازهای معمول و منطقی آن‌ها را برآورده می‌کنند، به مبانی دینی و معنوی توجه خاص دارند و مسائل اجتماعی را می‌شناسند و جدی می‌گیرند.

وی با بیان اینکه خانواده‌های موفق، ارزش‌ها و هنجارهای جامعه را به فرزندان خود منتقل می‌کنند، افزود: به‌یقین این خانواده‌ می‌توانند زمینه مناسبی برای شکوفایی استعدادهای فرزندان خود فراهم ساخته و آینده‌ای سالم را برای آن‌ها تضمین کنند.

وجود عادت‌های ناخوشایند در خانواده‌های همدانی شایع

این کارشناس و مشاور خانواده با اشاره به آسیب‌های موجود در خانواده‌های همدانی گفت:  دسته‌ای از این آسیب‌ها برخاسته از تعاملات ناصحیح در فضای خانه و خانواده است که نمونه آن، شکاف بین فرزندان و والدین است.

عبدالملکی، وجود دنیای مجاز و گسترش فناوری‌ها را یکی از عوامل بسیار مهم در ایجاد شکاف بین اعضای خانواده دانست و افزود: نبود مدیریت و روش استفاده از این دستاوردهای علمی و صنعتی بشر، آسیبی جدی برای جوانان و نوجوانان و خانواده‌های همدانی است.

وی ادامه داد: وجود عادت‌های ناخوشایند و وابستگی بیمارگونه به این فناوری‌ها، یکی دیگر از آسیب‌هایی است که امروزه جوانان ایران و استان همدان را تهدید می‌کند.

عبدالملکی، گرایش به سوء مصرف مواد مخدر، ازدواج‌های نادرست، افزایش طلاق، بی‌توجهی به ارزش‌های اجتماعی و بیکاری را از دیگر آسیب‌های موجود در خانواده‌های همدانی عنوان کرد که جامعه را در معرض خطر قرار می‌دهد.

گزارش از سمیه مظاهری