این که چرا اسلام دستور می دهد به هنگام جنب شدن، تمام بدن را بشویید آنهم با کیفیت مخصوص، این که اگر مقصود پاکیزگی است چرا دوش گرفتن معمولی کفایت نمی کند؟ در پاسخ باید متذکر شویم که علت شرعی وجوب غسل بااین کیفیت، دستور دین است ولی در زیر، چند حکمت غسل جنابت را بر‌می شمریم:

اطاعت امر الهی

حکمت اصلی غسل کردن به طور کلی با این کیفیت خاص، اطاعت امر الهی است که باعث تقویت روحیه عبودیت و بندگی در فرد مسلمان شده واوازاین طریق به خدای خویش نزدیک می گردد. حکمت غسل کردن فقط یک نظافت بدنی نیست: بلکه غسل، یک عمل عبادی است که با ویژگی‌های عبادی آن (مانند نیت و انجام عمل برای رضای خدا) باعث می شود که دل، متوجه خداشود. ازاین‌رو نباید آن را با یک نظافت ظاهری صرف، یکسان دانست.

طهارت معنوی

در خصوص غسل جنابت حتی اگر بخواهیم به جنبه پاک سازی آن هم توجه کنیم، هدف از غسل جنابت، پاک‌سازی نوعی آلودگی روحی است که روش طهارت آن، توسط دین (که متصدی بیان روش های ارتباط و تاثیر گذاری معنوی و روحانی است) بدین گونه آموزش داده شده است وگرنه باید شستن موضع نا پاک، برای طهارت کافی می‌بود. هم چنان که خداوند متعال، پس از بیان غسل، وضو و تیمم، می فرماید؛ راز این دستور آن است که شما طاهر شوید «ولکن یرید لیطهرکم؛ ولیکن خدا می خواهد شما راپاک کند.»

تا انسان طاهر نشود به خدایی که طیب است نمی‌رسد و این طهارت، محبوب ذات حق است که در قرآن فرموده است؛«...والله یحب المطهرین؛ و خدا کسانی را که خواهان پاکی‌اند دوست دارد.» وقتی انسان اندکی در مسئله‌ی طهارت تأمل کند به این نتیجه می‌رسد؛ خدایی که این قدر در مورد مسئله طهارت تاکید دارد و به پاکیزگی لباسی که بر تن است و پوستی که بمنزله قشری برای حقیقت انسان است اهمیّت می دهد یقینا به طهارت قلب، بی‌توجه نبوده و به پاکیزگی باطن از آلودگی‌ها و کثافت‌های معنوی که قابل قیاس با کثافات ظاهری نیست اهمیت ویژه می‌دهد.

پس آنچه از طهارت مراد است نه فقط طهارت ظاهری بلکه در حقیقت طهارت معنوی است و شاهد این ادعا آنکه خداوند در مورد تیمم نیز فرموده؛ «ولکن یرید لیطهرکم». خاک که باعث تطهیر ظاهر نیست بلکه آنچه مراد است تطهیر انسان از خبائث اخلاقی،تکبر،عجب و غیره است.

تعدیل اعصاب سمپاتیک

از سوی دیگر،انزال، یک عمل موضعی نیست (مانند بول و سایر زوائد) به دلیل این که اثر آن در تمام بدن، آشکار می گردد و تمام سلول‌های بدن، به دنبال خروج آن در یک حالت سستی مخصوص فرو می‌روند و این خود نشانه تأثیر آن بر روی تمام اجزاء بدن است.

طبق تحقیقات دانشمندان، در بدن انسان، دو سلسله اعصاب نباتی وجود دارد که تمام فعالیت‏‌های بدن را کنترل می‌‏کند: اعصاب سمپاتیک و اعصاب پاراسمپاتیک.

این دو رشته اعصاب در سراسر بدن انسان گسترده است. وظیفه اعصاب سمپاتیک، تند کردن و وظیفه اعصاب پاراسمپاتیک، کند کردن فعالیت دستگاه‌‏های مختلف بدن است.

گاهی جریان‏‌هایی در بدن رخ می‏‌دهد که این تعادل را به هم می‏‌زند؛ از جمله آن‌ها حالت ارگاسم (اوج لذت جنسی) است که معمولاً مقارن با انزال صورت می‏‌گیرد.

از اموری که می‌‏تواند اعصاب سمپاتیک را به کار وا دارد و تعادل از دست رفته را تأمین کند، تماس آب با بدن است و از آنجا که تأثیر ارگاسم روی تمام اعضای بدن به طور محسوس دیده می‏‌شود، دستور داده شده که بعد از جماع، تمام بدن با آب، شسته شود.

رعایت بهداشت

غسل جنابت یک دستوراسلامی برای پاک نگه داشتن بدن و رعایت بهداشت،در طول زندگی است. همواره افرادی از نظافت خود غافل می‏‌شوند ولی این حکم اسلامی آنان را وادار می‌‏کند که در فاصله‏‌های مختلف، خود را شست و شو دهند و بدن خود را پاک نگه دارند.

نتیجه گیری

البته موارد یاد شده، تنها به عنوان حکمت و فلسفه غسل به شمار می‏‌آید و به هیچ وجه، ملاک اصلی وجوب غسل نیست؛ چه اینکه غسل، یک واجب تعبدی است و نیاز به قصد قربت دارد. ازاین‌رو کسی که تازه بدن خود را شسته ولی اگر این حالت از او سر بزند، باز باید غسل را انجام دهد.