به گزارش پاییگاه خبری تحلیلی نافع، این آب‌ها به تدریج در گودال‌های زمین جای گرفتند و خشکی‌ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده‌تر شدند تا به وضع فعلی درآمدند ، و نخستین برآمدگی که آشکار شد ، کعبه بوده است .

در این‌باره در آیه دیگری به بیانی دیگر می‌خوانیم : « وَ هُوَ الَّذی مَدَّ الْاَرْضَ ؛ و اوست کسی که زمین را گسترش داد .»2

در تفسیر این آیه نیز آمده است :

خداوند زمین را به‌ گونه‌ای گسترد که برای زندگی انسان و پرورش گیاهان و جانداران آماده باشد ؛ گودال‌ها و سراشیبی‌های تند و خطرناک را به وسیله فرسایش کوه‌ها و تبدیل سنگ‌ها به خاک پر کرد و آنها را مسطح و قابل زندگی ساخت ؛ درحالی‌که چین‌خوردگی‌های نخستین آن ، به‌گونه‌ای بودند که اجازه زندگی به انسان را نمی‌دادند .»3

از حضرت علی (علیه السلام) روایت است که فرمود : « نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد ، در روز بیست و پنجم ماه ذی‌القعده ، روز دحوالارض بوده است . و هرکس این روز را روزه بدارد و شب آن را به عبادت بپردازد ، به پاداش عبادت صد‌ ساله رسیده است ؛ عبادت صد ساله‌ای که روز‌های آن را به روزه و شب‌های آن را به عبادت گذرانیده است . و هر جماعتی که در این روز گِرد هم آیند و به ذکر پروردگار بپردازند ، پراکنده نخواهند شد مگر آنکه خواسته‌های آنان برآورده خواهد شد و در این روز هزاران رحمت از سوی پروردگار نازل می‌شود که نودونه درصد آن از آنِ کسانی است که روزش را به روزه و ذکر مشغول باشند و شبش را به احیا و عبادت بپردازند .»4

چراغ راه

سخنی از آیت‌الله ملکی تبریزی در پاسداشت روز دحوالارض

خداوند بزرگ در چنین روزی زمین را برای سکنای فرزندان آدم و زندگی بر روی آن آماده فرمود ، و روزی‌های ما و نعمت‌های پروردگار در چنین روزی گسترش یافته است ؛ روزی‌ها و نعمت‌هایی که از شماره بیرون است و کسی را یارای شکر آن نیست . و اگر تو در بزرگی شأن دحوالارض اندیشه نمایی حیرت‌زده خواهی شد . و از این‌جاست که انسان عارف و مراقب روز دحوالارض ، در برابر همه این نعمت‌های گوناگون ، شکری بر خویشتن واجب می‌بیند ، و چون به قلب خویش مراجعه می‌کند، می‌بیند که حتی بر ادای حق ناچیزی از آن همه نعمت‌ها توانا نیست

و چون بنده‌ای نسبت به آن همه نعمت‌ها شناخت حاصل کند ، به عجز و کوتاهی خویش در ادای حق آن نعمت‌های انبوه اقرار خواهد کرد و تلاش خود را در انجام شکر آنها ناچیز خواهد شمرد و همواره خود را در برابر آفریننده آن همه نعمت‌ها سرافکنده خواهد دید .5

پس از آنکه تمام سطح کره زمین به مدت طولانی در زیر آب فرو رفته و خداوند خواست تا آن را از زیر آب بیرون آورد که صحنه زندگی موجودات مهیا گردد ، اولین نقطه ای که از زیر آب سر بیرون آورد همان مکان مقدس کعبه و بیت الحرام بود . این واقعه نشان دهنده اهمیت این نقطه و مرکزیت آن برای همه عالمیان است .

در واقع دحوالارض روز شروع حیات بخشی خداوند به جهان خاکی است كه توجه به آن در روایات و تعیین اعمال خاص همچون روزه ، عبادت ، دعا و غسل واهتمام به آن از سوی معصومین (علیهم السلام) نشانگر عنایت حضرت حق به این روز با برکت است .

روایت است که « امام رضا » علیه السلام فرموده اند: درشب بیست و پنجم ماه ذى القعده حضرت ابراهیم (علیه السلام) و حضرت عیسى (علیه السلام)متولد شده اند. و نیز در این روز رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ، به قصد حجة الوداع از مدینه به همراه یكصد و چهار هزار یا یكصد و بیست و چهار هزار نفر از راه شجره به مکه عزیمت نمودند که حضرت فاطمه (علیها السلام ) و تمامى زوجات آن حضرت نیز، ایشان را همراهی می کردند .
از حضرت علی (ع) روایت است که فرمود : « نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد ، در روز بیست و پنجم ماه ذی‌القعده ، روز دحوالارض بوده است . و هرکس این روز را روزه بدارد و شب آن را به عبادت بپردازد ، به پاداش عبادت صد‌ ساله رسیده است ؛ عبادت صد ساله‌ای که روز‌های آن را به روزه و شب‌های آن را به عبادت گذرانیده است . و هر جماعتی که در این روز گِرد هم آیند و به ذکر پروردگار بپردازند ، پراکنده نخواهند شد مگر آنکه خواسته‌های آنان برآورده خواهد شد و در این روز هزاران رحمت از سوی پروردگار نازل می‌شود که نودونه درصد آن از آنِ کسانی است که روزش را به روزه و ذکر مشغول باشند و شبش را به احیا و عبادت بپردازند»

آداب و اعمال روز دحوالارض

برخی از اعمال و آداب روز بیست و پنجم ذی‌القعده عبارتند از:

1- روزه گرفتن
روز دحو الارض

2- ذکر فراوان خدا

3- خواندن دو رکعت نماز، نزدیک ظهر به این کیفیت :

در هر رکعت بعد از حمد پنج مرتبه سوره الشّمس بخواند و آنگاه بعد از سلام نماز بگوید :

" لا حَوْلَ و لا قوَّهَ اِلّا بِالله العلی العظیم " و سپس این دعا را بخواند :

« یا مُقیلَ الْعَثَراتِ اَقِلْنی عَثْرَتی یا مُجیبَ الدَّعَواتِ اَجِبْ دَعْوَتی یا سامِعَ الْاَصْواتِ اِسْمَعْ صَوْتی وَ ارْحَمْنی و تَجاوَزْ عَنْ سَیئاتی وَ ما عِنْدی یا ذَالْجَلالِ وَ الْاِکْرام 6

ای درگذرنده لغزش‌ها ، از لغزشم درگذر! ای اجابت‌کننده دعاها ، دعایم را مستجاب کن ! ای شنوای آوازها ، صدایم را بشنو و به من رحم کن و از بدی‌هایم و آنچه نزد من است درگذر! ای صاحب جلالت و بزرگواری . »

4- خواندن دعایی که با این عبارت شروع می‌شود:" اللّهمّ یا داحِی الْکعبهَ وَ فالِقَ الْحَبَّه 7

5- میرداماد ( ره ) در رساله ی اربعه ایام خود افضل اعمال مستحب را در این روز زیارت حضرت رضا (ع) بیان می دارد .

فرصت‌های معنوی زندگی ، نسیم‌هایی الهی هستند که دل و جانهایی که خود را در معرض آن قرار داده اند را می‌نوازد و به آنها شادمانی و آرامشی ژرف می‌بخشد . « دحوالارض » نیز از آن‌ دسته از نسیم هایی است که سالی تنها یک‌ بار می‌وزد. تکرار دوباره این نسیم روح‌بخش برای آنان‌که جان خویش را از عطر آن آکنده نسازند ، نامعلوم است . پس این فرصت طلایی را دریابیم ؛ که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود :

" اِنَّ لِرَبِّکُمْ فی ایامِ دَهْرِکُمْ نََفَحاتٌ فَتَعَرَّضُوا لَها لَعَلَّهُ اَن یصیبَکُمْ نَفْحَةٌ مِنْها فَلا تَشْقَوْنَ بَعْدَها اَبداً ؛ همانا در طول زندگی شما نسیم‌هایی از سوی پروردگارتان می‌وزد. خود را در معرض آنها قرار دهید ، باشد که چنین نسیمی سبب شود که برای همیشه بدبختی از شما دور ماند ."8

مولوی نیز با اشاره به این حدیث شریف چنین سروده است :

گفت پیغمبر کـه نَفْحتــهای حق

انــــدر ایــــن ایــــــام مـــــی‌آرد سَــبــــق

گوش و هُش دارید این اوقات را

در ربـــاییـــد ایــــن‌چنیـــــن نـــفــحـــات را

نفحه آمد مر شما را دید و رفت

هر که را می‌خواست ، جان بخشید و رفت

نفحــه دیگــر رسیـد آگـاه باش

تــا از ایـــن هــم وا نمـــانی خواجــه باش

سلام بر دحوالارض ، روزی که آسمان و زمین ، برای آدمی آغوش می‌گشایند و نعمت‌هایشان را سوی او روانه می‌کنند .

سلام بر دحوالارض ، روزی که برای نخستین بار، خدا نعمت‌هایش را نازل کرد تا آدمی به مهرش پی ببرند .

سلام بر دحوالارض ، روزی که عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد تا ما گم گشتگان کوی دوست ، عشق را بجوییم و ببوییم ، بلکه در سرای فانی آرام گیریم و آرامش دیگران را بر هم نزنیم ، و آرام‌گاه خلایق باشیم .

آیا تا به حال اندیشیده ایم که ما با این نعمت بزرگ خداوند چه کرده ایم ؟!

آیا تا به حال فکر کرده ایم که در روز محشر در برابرسۆالات و افشاگری های این نعمت وسیع از اعمال و کردار ما دربرابر عدل الهی ، چه پاسخی داریم ؟!

زهرا اجلال –