به گزارش نافع به نقل از فارس، ماه محرم، واقعه عاشورا و شیوه‌های عزاداری‌ در هر شهر و دیاری به گونه‌ای برگزار می‌شود که این آئین‌ها به عنوان ارزش‌های آیینی و ملی می‌تواند به عنوان یک میراث گران‌بها موجب ترویج شعائر دینی و ترویج گردشگری در هر نقطه‌ای از کشور باشد.

در شهر همدان نیز مردم قبل از شروع ماه محرم، مساجد و حسینیه‌ها را نظافت کرده و اهالی روستا یا اعضای هیئت‌ امنای مساجد مبلغی را جمع‌آوری کرده تا برای خرید وسایل مورد نیاز دسته‌‎های عزاداری مانند پرچم، علم، سنج، طبل، زنجیر و ... هزینه شود.

از ابتدای ماه محرم تا دهم این ماه، فضای شهرها و روستاها رنگ غم و اندوه به خود گرفته و شور حسینی با برپایی مجالس عزاداری دیده می‌شود.

مساجد و تکایا به وسیله عزاداران حسینی سیاهپوش شده و علاوه بر آن مراسمی همه شب در مساجد شهر برپاست.

روستاییان نیز حتی‌الامکان با دعوت از یک روحانی به محله خود مراسم عزاداری را آغاز می‌کنند و سعی می‌کنند شب‌ها و روزهای محرم را با سوگواری بر شهدای کربلا این دهه را پاس بدارند.

در چند روز اول این دهه هر شب مراسم سینه‌زنی، زنجیرزنی، نوحه‌خوانی، سخنرانی درباره مصائب آن بزرگوار در مساجد و حسینیه‌ها شکل می‌گیرد.

عشق به امام و عزاداری برای او چنان بوده که در گذشته روستاییانی که مسجد یا حسینیه نداشته‌اند در خانه فردی سرشناس و مورد احترام روستاییان گرد هم آمده و به عزاداری می‌پرداختند، اما امروزه مساجد و حسینیه‌ها پایه و اساس شکل‌گیری مراسم خاص این ماه است.

از روز هفتم به بعد عزاداران در قالب دستجات سینه‌زنی و زنجیرزنی در محله خود به گردش پرداخته و عزاداری می‌کنند.

دسته‌های عزادار هر محله در گردش عزاداری خود راه را به سوی امامزاده یا مقبره شهدا می‌برند و به عنوان مکان مقدس در آنجا عزاداری می‌کنند.

زنان نیز همگام با مردان در مساجد و حسینیه‌ها حضور یافته و بر شهادت آن امام اشک ماتم می‌ریزند، حرکت منظم آنان در پشت دسته‌های عزاداری همواره نشان‌دهنده عشق آنان به امام و اهل بیت(ع) است.

مکان‌های برگزاری مراسم

معمولاً در روستاها مکان برگزاری مراسم در مساجد، حسینیه‌ها و داخل روستا و در مواردی منازل روستاییان است، اما در شهر، مساجد، خیابان‌های شهر و تکایا محل عزاداری است.

وسایل مورد استفاده در مجالس عزاداری

اسب و شتر در بعضی از هیئت‌های عزاداری شهر ملایر پیشاپیش حرکت داده می‌شود، کبوتر نیز به عنوان نماد صلح در برخی از هیئت‌ها دیده می‌شود.

لباس سبز، قرمز، مشکی، شمشیر، نیزه و سپر در مراسم تعزیه مورد استفاده قرار گرفته و طبل و سنج نیز در تمام هیئت‌های عزاداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تعزیه‌گردانان از لباس سبز به عنوان نماد اهل بیت(ع) و لباس قرمز به عنوان نماد یزیدیان در هنگام تعزیه استفاده می‌کنند.

در بعضی هیئت‌ها و تعزیه‌ها برخی از عزاداران معمولاً شال سبز رنگی را به دور گردن خود می‌اندازند، بعضی از کودکان نیز لباس سفیدی مانند لباس عربی به نشانه کفن بر تن دارند.

علم، علامت، پنجه و بیرق از جمله علامت‌های عزاداری است که در میان هر دسته به چشم می‌خورد و سفره‌های اطعام حسینی در این ایام در منازل و مساجد و تکایا گسترده می‌شود و از عزاداران پذیرایی به عمل می‌آید.

علم در روستاها از چوب سفید بلندی به ارتفاع 4 تا 5 متر از درخت صنوبر ساخته می‎شود و در بالای آن علامت پنج تن با آئینه‌ای نصب شده و پارچه‌های سبز و سیاه رنگ زیادی نیز به آن بسته شده است.

این پارچه‌ها که توسط مردم عزادار به آن بسته شده برای برآوردن حاجات است، تعدادی پرچم نیز جلوی هیئت‌های عزاداری دیده می‌شود که رنگ آنها معمولاً سیاه، سبز، سفید و قرمز است و اسامی امامان معصوم بر روی آنها نوشته شده است.

گهواره حضرت علی اصغر(ع) نیز معمولاً در بعضی هیئت‌ها وجود دارد و مردم نذورات نقدی خود را در گهواره می‌ریزند تا حاجاتشان برآورده شود.

تاسوعا

در این روز مردم کارهای خود را تعطیل کرده و از اول صبح تا ظهر به عزاداری می‌پردازند؛ معمولاً مردم در این روز نذورات خود را بین مردم پخش می‌کنند؛ ضمن اینکه در روز تاسوعا قربانی زیادی در میان دسته‌های عزاداری انجام می‌شود.

عاشورا

اوج عزاداری ماه محرم در این روز است؛ در اعتقاد اهالی منطقه کار کردن در این روز حرام بوده و حتی کشاورزان از گرفتن آب در این روز امتناع می‌کنند، از هنگام صبح مساجد و حسینیه‌ها برای شکل‌گیری مراسم پذیرایی عزاداران آماده می‌شوند.

در روستاها دسته‌های عزاداری به شکل سینه‌زنی از حسینیه‌ها حرکت کرده و همراه با حمل علامت به گردش می‌پردازند، دستجات زنجیرزنی و سینه‌زنی که هرکدام از یک محله حرکت کرده‌اند در خیابان‌های شهر خود عزاداری می‌کنند.

آئین سقایی همدان نیز که منشأ آن از جولان یکی از محلات قدیمی همدان است، شروع می‌شود، سقاها با لباس‌های بلند مشکی و کشکول بر دست به یاد سقای دشت کربلا عزاداری می‌کنند.

لباس سقایی این آئین جالب، پیراهن بلندی تا زیر زانو است که مردان جوان سرپوشی به نام لچک را بر سر گذاشته و پیران دستاری کوچک به قدر چهار یا پنج دور به سر پیچیده و شالی بلندی بر گردن می‌آویزند.

پیران و بزرگان سقا نیز کشکول بر دست گرفته و جوانان هیئت سقاهای همدان جامی برنجی و یا مسی به دست می‎گیرند.

سقایان همدانی در شب تاسوعا و روز تاسوعا که به یاد و نام حضرت عباس(ع) بوده به مرثیه‌خوانی پرداخته و عزاداری می‌کنند.

همچنین در روز عاشورا نیز این سقاها در سطح شهر حرکت کرده و بسیاری با حضور در این دسته‌های عزاداری ضمن نوشیدن از آب مشک سقایان، نذورات خود را انجام داده و طلب حاجت از سرور و سالار شهیدان می‌کنند.

نذورات ماه محرم و صفر

از نذورات ماه محرم می‌توان به قربانی گوسفند، گاو و بز اشاره کرد و حلوا، حلیم، شربت، شله‌زرد، خرما و شیر از دیگر نذورات مردم استان همدان است.

در ماه صفر نیز نذر حلیم رواج بیشتری دارد البته در ماه صفر قربانی نیز انجام می‌شود بعضی از خانوارها در ماه محرم و صفر خود اقدام به دعوت هیئت‌ها برای صرف شام یا ناهار می‌کنند یا اینکه چند خانوار به کمک هم به عزاداران اطعام می‌دهند.

در شهر بهار علاوه بر دستجات سینه‌زنی و زنجیرزنی چهار دسته عزاداری به صورت زیر حرکت می‌کند.

دسته عرب: این دسته متشکل از افرادی هستند که لباس عربی بر تن کرده و زنجیر می‌زنند.

دسته قدرت حسین (مردان): این افراد نیز لباس اعراب بر تن دارند و همراه با خود کیسه‌ای از کاه حمل می‌کنند و در دستی دیگر چوب دستی دارند و پس از رسیدن به قتلگاه با حالتی حزن‌انگیز بر سر و روی خود کاه ریخته و بر سر می‌زنند.

دسته سقا: جمعی از کودکان زیر 10 سال در حالی که هرکدام حوله‌ای بر شانه خود انداخته و لباس سفید بر تن و جام برنجی در دست دارند، چنین نوحه می‌خوانند:

سقای دشت کربلا عمو جان       سقاجان سقاجان

دسته قدرت حسین (زنان): افراد این دسته زنان عزاداری هستند که نقاب بر چهره زده و در حالی که هرکدام بر سر چوب دستی خود کوزه سفالی با دستمالی از نان حمل می‌کنند در این مراسم شرکت می‌کنند.

شام غریبان:

بعد از نماز مغرب و عشا مردم روستا و شهر در مساجد جمع شده و به خوردن شام که معمولاً نذورات روز عاشورا است، می‌پردازند، سپس چراغ‌های مساجد خاموش شده و در قالب هیئات به مراسم مرثیه‌خوانی پرداخته می‌شود و جوانان نیز به سینه‌زنی و یا زنجیرزنی می‌پردازند.

روز سوم شهادت امام حسین (ع) در همدان

در استان همدان علاوه بر دهه اول محرم تا سه شب پس از عاشورا به عنوان ختم امام مراسم عزاداری ادامه می‌یابد.

مردم همدان از نخستین ساعات صبح روز سوم عاشورا با راه‌اندازی هیئت‎های عزاداری در خیابان‌های سطح شهر همدان به سینه‌زنی و زنجیرزنی می‌پردازند.

سوگواران با برافراشتن بیرق‌های سیاه و برپایی خیمه‌های نمادین صحنه‌های غم‌بار و حزن‌انگیز روز سوم عاشورا را به تصویر کشیده و با شتر و اسب که بر کجاوه آنها یزد نشسته و اسرای کربلا پیاده راه می‌روند به شکل نمادین در خیابان‌ها حرکت می‌کند.

هیئت‌های عزادار در قالب دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزن در 6 خیابان منتهی به میدان امام حرکت کرده و با اجتماع در میدان بزرگ همدان، سوگواری می‌کنند.

عزاداری امام حسین(ع) زمان و مکان نمی‌شناسد و با ورود ماه محرم بزم عزا در هر کوی و برزنی برپا شده و هر کس به اندازه وسع و توان خود در این مراسم‌ها حضور یافته و عزاداری می‌کند.

انتهای پیام/م